‘Mevrouw Van Dalen, eh... Ik bedoel Sien, wilt u, ik bedoel jij…’- eerste hulp bij tutoyeren

Lastig is het hè… Het ene moment spreek je op je werk iemand vriendelijk aan met jij en word je direct op je vingers getikt: ‘Ik heb niet met je geknikkerd!’ Het andere moment spreek je iemand netjes met u aan en wordt er direct een lip opgetrokken… ‘Zó oud ben ik nog niet’! Hoe spreek je iemand nu het beste aan?

Vroeger was het allemaal nog lekker makkelijk. Je sprak iedereen die ouder was altijd met u aan. Maar we leven in een andere tijd. Ons gedrag en onze maatschappij veranderen. Ons taalgebruik past zich hierop aan. En daar komen andere woorden, uitdrukkingen en aanspreekvormen bij kijken. 

We zeggen sneller jij, en minder snel u.

'Ik heb altijd geleerd dat respect niet afhangt van het aanspreken met ‘u’ of ‘jij’. Zowel thuis, als op het werk. Zo wordt op mijn werk Iedereen vanaf dag één met ‘jij’ aangesproken: inclusief de directrice en de ouders van de kinderen. Dat is een stuk persoonlijker en voelt voor iedereen goed.' - Yrla Bijsterveld, pedagogisch medewerkster kinderopvang. 

Tutoyeren: feiten en tips

Maar wanneer en vooral wie mag je tutoyeren (iemand aanspreken met ‘je’)? Op basis van deze feitjes en tips kun jij je eigen weg kiezen. 

1) Met u benadruk je de ouderdom of status van de ander

Als Nederlanders zeggen we vaak u tegen iemand die duidelijk ouder is. De cliënten in de ouderenzorg bijvoorbeeld. Daarnaast wordt u vaak ook gebruikt voor mensen met een hogere status: je baas bijvoorbeeld.

2) Met je benadruk je een persoonlijke band

Nabije familie spreek je waarschijnlijk aan met je. De familie die je bijna tot nooit ziet krijgt daarentegen vaak de stempel u. Met je kun je dus ook een persoonlijke band of intieme relatie benadrukken.

3) Werk je in het verpleeghuis? Check dan het zorgplan

In het verpleeghuis wordt vaak bij de intake in samenspraak met de zorgvrager en/of de familie afgesproken hoe de nieuwe cliënt aangesproken wil worden. Het kan bijvoorbeeld zo zijn dat hij of zij vergevorderde dementie heeft en daardoor beter reageert op zijn voornaam. Dit wordt in het zorgleefplan genoteerd, dus dat kun je erop naslaan. 

4) Bij twijfel: vraag het gewoon! 

Weet je niet zeker hoe je iemand aanspreekt, bijvoorbeeld als je een cliënt of patiënt hebt die net iets ouder is dan jij? Dan kun je het natuurlijk ook even vragen: ‘Wilt u liever met u, of je aangesproken worden?’ Als je voor beiden partijen fijner voelt, dan zeg je gewoon lekker je. 

Jouw ervaring

Ik ben heel benieuwd naar jouw ervaringen. Spreek jij je cliënten met je of met u aan? Zijn hier bepaalde regels over, of doe jij het gewoon lekker op gevoel? Laat je ervaringen gerust achter in een reactie!