Zwanger? Dit zijn je rechten en plichten wat betreft je werk in de zorg

Je bent zwanger! Buiten een hoop vreugde (en misschien wat misselijkheid ?)neemt je zwangerschap ook een hoop vragen met zich mee. Hoe zit het bijvoorbeeld met je werk in de zorg?  Moet je nog nachtdiensten draaien? Hoe zit het met bukken en tillen? Heb je recht op extra pauze? En mag je onder werktijd naar de verloskundige? Je rechten en plichten op een rij.  

Even een 'dienstmededeling' voor je begint met lezen: dit artikel zet je rechten en plichten als zwangere op de zorgwerkvloer uiteen. Dat je in theorie ergens recht op hebt, betekent in de praktijk helaas niet altijd dat je iets ook (vanzelf) krijgt of dat het in de dagelijkse praktijk toepasbaar is. Maar zo weet je in ieder geval waar je recht op hebt en dus op terug kunt vallen.    

Zwangerschap melden bij werkgever

Raar maar waar: officieel hoef je de zwangerschap pas drie weken voor je met verlof gaat bij je werkgever te melden. Buiten dat je groeiende buik je wellicht verraadt, is het slim om dit eerder te doen. Zodra je je zwangerschap meldt op je werk, heb je namelijk recht op extra bescherming.

Voorlichting over de gevaren

Binnen twee weken nadat je het blijde nieuws hebt verteld, moet je werkgever je (volgens de regels) voorlichten over de mogelijke gevaren voor jou op de werkvloer (hierover meer in deel 2). En krijg je te horen welke maatregelen hij treft om die gevaren te vermijden.

Zwanger en nachtdienst

Draai je regelmatig een nachtdienst? Die mag je voorlopig overslaan. Tijdens je zwangerschap en tot 6 maanden na je bevalling, mag je werkgever je niet verplichten om tussen 00.00 en 06.00 uur te werken. Ook mag je nog maximaal 10 uur per dag werken en gemiddeld 45 uur per week, verspreid over een periode van 16 weken.

Extra pauze tijdens zwangerschap

Daarnaast heb je recht op een uur extra pauze als je een werkdag van 8 uur draait. Die hoef je niet verplicht nemen, maar weet dat je het recht hebt om dat te doen als de moeheid het van je overneemt.

Zwaar fysiek werk

In de zorg ben je vaak lichamelijk bezig. Maar als je zwanger bent, mag je het niet te gek maken. Zo mag je in de laatste drie maanden van de zwangerschap maximaal een keer per uur bukken, hurken en knielen. Ook mag je vanaf het begin van de zwangerschap niet meer dan 10 kilo tillen in één handeling.

Wettelijke regels

Vanaf de 20e week mag je maximaal 10 keer per dag 5 kilo tillen, en vanaf de 30e week nog maar 5 keer per dag. Let wel: dit zijn de wettelijke regels. Luister vooral ook naar je eigen lichaam en pas je werk daarop aan.

Help, mijn werk valt me (te) zwaar!

Mocht je voelen dat je werk te zwaar wordt, kaart dit dan op tijd aan bij je leidinggevende. Die moet vervolgens de richtlijnen van de Arbowet volgen om het jou makkelijker te maken. In de Arbowet staan maatregelen beschreven die – in de juiste volgorde – doorlopen moeten worden. Oftewel: is de eerste aanpassing onvoldoende voor jou, dan ga je kijken naar de volgende optie. Dit zijn de maatregelen:

1. Risico’s wegnemen binnen de eigen functie en eigen werkplek
2. Aanpassen van het werk of de werktijden
3. Ander werk
4. Tijdelijk vrijstellen van het verrichten van arbeid

Zoals je ziet is het eerste doel om je eigen werk te blijven uitvoeren. Lukt dat niet, dan kan je werkgever je bijvoorbeeld werk laten doen dat lichamelijk minder zwaar is.

Bezoek aan de verloskundige tijdens werktijd

Tijdens je zwangerschap heb je het recht om onder werktijd een verloskundige of gynaecoloog te bezoeken. Je werkgever moet je deze uren gewoon betalen. In de praktijk kan dit natuurlijk wel gedoe opleveren in het rooster: je kan vaak niet zomaar een uurtje weg. Misschien vind je het daarom prettiger om deze bezoekjes in je eigen tijd te doen.

Zwangerschapsverlof in de zorg

Vanaf 6 weken voor je uitgerekende datum heb je recht op betaald verlof. Je mag dit zelf verschuiven naar 4 weken. In totaal krijg je altijd minimaal 16 weken zwangerschapsverlof, ook als je kind eerder geboren wordt. Laat jouw baby langer op zich wachten dan gedacht? Dan mag je die extra dagen optellen bij je totale verlof. Zwanger van een meerling? Dan heb je recht op minimaal 20 weken verlof en mag je 10 tot 8 weken voor de uitgerekende datum met verlof.

Vergeet de zwangerschapsverklaring niet

Hoewel je werkgever je hopelijk op je woord gelooft als je vertelt dat je zwanger bent, moet je wel wat papierwerk regelen. Om alles in gang te zetten, heeft je werkgever namelijk een zwangerschapsverklaring nodig met daarop de uitgerekende datum. Zo’n verklaring vraag je op je bij je verloskundige of gynaecoloog. Je werkgever gebruikt hem om je zwangerschap te melden bij het UWV, zodat jij gewoon je salaris behoudt als je met verlof bent.

Zo, dat waren de belangrijkste rechten en plichten rondom zwangerschap en werk. In deel 2 lees je binnenkort meer over waar je zelf rekening mee moet houden op de werkvloer.