'Zijn laatste adem. In een teug zomaar de laatste. Alles stil'

De laatste adem

Ze zit al dagen naast zijn bed. Vanaf jongs af aan zijn ze al onafscheidelijk en altijd samen. Maar nu ze weten dat dit bijna voorbij is, telt iedere seconde samen. De afgelopen dagen ging het steeds wat slechter met hem. Zijn vrouw belde mij net op met de vraag of ik langs wilde komen. ‘Hij gaat nu echt overlijden, denk ik en ik vind het zo eng.’

De groeven die strak in zijn gezicht staan, laten de pijn zien die hij heeft. De pijn die al dagen, weken en eigenlijk al maanden zijn kwaliteit van leven laat afnemen. Hij kreeg net van zijn vrouw nog een extra medicatiegift die nog even nodig heeft om in te werken. Met medicatie, maar ook massage, muziek en warmtetherapie hebben we het aardig onder controle, maar helemaal weg kregen we het niet. Maar voor hem was het oké, ze waren nog samen.

Haar hand glijdt onder die van hem. Zijn vingers, met de nagels die al blauw gekleurd zijn, sluiten zich om haar hand. ‘Je mag gaan lieverd, het is goed zo’, fluistert ze tegen hem. ‘Maak je over ons geen zorgen. Wij redden onszelf, ook al zullen we je ontzettend missen.’ Via de achterdeur hoor ik iemand binnenkomen. Overhaast stapt hun dochter binnen met haar zoontje op haar arm. ‘Is het zo ver?’, vraagt ze mij terwijl ze mij met angstige ogen aan kijkt.

Ik praat haar dochter in de keuken even bij, waarna we de huiskamer in stappen. ‘Zal ik gaan?’, vraag ik aan haar moeder die stilletjes aan het bed zit. ‘Kan je nog even blijven?’ Ik knik instemmend en verplaats mij naar de achtergrond. Hun dochter gaat met haar zoontje aan de andere kant van het bed zitten. ‘Lieve pap, we gaan je zo ontzettend missen, maar we zullen goed voor elkaar zorgen’, zegt ze snikkend terwijl ze met haar hand over zijn wang streelt. Je ziet langzaam de ontspanning meer op zijn gezicht komen, terwijl op de achtergrond Marco Borsato zachtjes zingt.

Het kleine mannetje klimt van haar schoot en komt stilletjes bij mij op de bank zitten. Ik kijk toe hoe de ademhaling ondertussen steeds rustiger begint te worden en er langere tussenpozen tussen de ademhalingen ontstaan. Zijn vrouw en dochter praten zachtjes lieve woorden tegen hem. Hoeveel ze van hem houden, wat hij voor ze betekent en hoe hij voort zal leven in alles wat ze doen. Het kleine ventje kruipt ondertussen bij mij op schoot.

Ik zie de kleur langzaam van zijn gezicht trekken. De ademteugen zijn steeds korter en volgen elkaar snel op. ‘Het is oké lieverd, het is oké’, zegt zijn vrouw. Er volgt nog een klein zuchtje en dan is het stil. Zijn laatste adem. In een teug zomaar de laatste. Alles stil.

Tot het kleine ventje op mijn schoot zegt: ‘Opa’ en hij wijst naar het bed. Hij kruipt van mijn schoot en loopt naar zijn oma die stil naar haar man staart. ‘Hij is er niet meer’, ze tilt het kleine mannetje op schoot. ‘Opa is dood.’ Terwijl ze dat zegt, begint ze te huilen en geeft een harde gil die voelbaar is tot op het bot. Het ventje kruipt geschrokken van haar schoot en komt terug bij mij zitten.

‘Nee, nee, nee, ik kan dit niet alleen’, roept ze. Haar dochter pakt haar vast. ‘We doen het samen, mam.’ Minutenlang houden moeder en dochter elkaar stevig vast. Het kleine ventje vertel ik dat mama en oma verdrietig zijn omdat opa dood is. ‘Ik ook’, zegt hij en hij loopt terug naar zijn moeder en oma en wringt zijn kleine lijfje er tussen.

Ik blijf stilletjes op de bank zitten en laat ze, met elkaar, in dit intieme moment zijn. Het intense verdriet. De kou en de stilte van de dood, maar vooral ook de liefde. De liefde voor elkaar en met elkaar.

Na een poosje vertel ik de stappen die genomen moeten worden. ‘Alles op jullie eigen tijd’, vul ik aan. Zijn vrouw slaat haar armen om mij heen en zegt: ‘Eigenlijk was het helemaal niet eng.’ We spreken het nog even door. Achter haar langs zwaai ik nog even naar het ventje dat bij zijn moeder op schoot bij het bed van opa zit. Daarna sluit ik af met: ‘Sterkte voor nu, maar vooral ook voor de tijd die komen gaat.’