‘Wij regelden een ruimte zodat ze veilig aan hun behoefte konden voldoen’- Ineke over seksualiteit bij cliënten

Nog weer een herhaling uit de oude doos. Soms kun je heel vreemde dingen meemaken in de zorg. Ik wil het nu even hebben over seksuele ontremming (of wat er soms op lijkt?). Wanneer je echt te maken hebt met een zorgvrager die seksueel ontremd is, kan dat heel vervelend en shockerend zijn.

Seksuele behoeftes

Gelukkig kunnen ze met medicijnen al een deel wegnemen, maar de gedachten aan seks en dus de opmerkingen over seks blijven nog heel lang. Zowel bij mannen als bij vrouwen. Soms komt dat omdat men totaal over de behoefte van de patiënt heen kijkt.

Inhuren van een escort

Wanneer een zorgvrager sterke behoeften heeft, wat heel menselijk is en helemaal niet vreemd of raar of ongepast, dan kan er in elk geval voor worden gekozen om aan die behoefte te voldoen door het inhuren van een escortdame of -heer. Ook bij bejaarden, want de behoefte verdwijnt niet wanneer de zorgvrager ouder wordt.

Speciale ruimte

Ik heb bij verschillende gelegenheden een speciaal kamertje moeten vrijmaken voor een rendez-vous van een zorgvrager met een escort. Dat moet gewoon kunnen, vind ik. Ook zoeken de zorgvragers het vaak in onderlinge relaties en ook dan moet, indien nodig , een ruimte worden geboden waar zij zo nu en dan ongestoord hun gang kunnen gaan.

Relatie op de afdeling

Toen ik in de psychiatrie werkte, was er ook een dame op mijn afdeling die een tedere relatie kreeg met een zorgvrager van een andere afdeling. Zowel het meeste personeel van mijn afdeling als het personeel van de afdeling van meneer vond deze relatie echter not done, omdat beide zorgvragers al een eind in de zeventig waren. Zij probeerden te voorkomen dat meneer en mevrouw samen alleen waren.

Buiten de liefde bedrijven

Dit had tot gevolg dat meneer de dame ‘ontvoerde’ (met haar volledige toestemming) uit de recreatieruimte en haar meenam naar buiten. Daar wandelde hij met mevrouw in haar aangepaste rolstoel langs de rivier en wanneer hij een zacht stukje oever zag, tilde meneer mevrouw uit haar stoel en dan bedreven zij de liefde (best ingewikkeld volgens mij, want mevrouw had een CAD en droeg een incosysteem).

Hulp nodig

Maar ja, waar een wil is, is een weg. Na afloop moest mevrouw natuurlijk weer terug in haar stoel en dat lukte meneer dus niet. Een paar maal had hij een voorbijganger gevraagd hem te helpen, met de opmerking dat mevrouw uit haar stoel was gegleden, maar ook dat was niet makkelijk. Een aantal keer kwam de hulpverlener dan ook bij ons op de afdeling om ons te zeggen dat mevrouw op de grond had gelegen en dat we beter voor wat meer veiligheid voor mevrouw konden zorgen.

Zware taak

Soms ook belde meneer naar de afdeling met het verzoek of wij hem wilde komen helpen mevrouw terug in haar stoel te zetten. Dat was best een zware taak, want iemand van de vloer oprapen en in de stoel zetten is een flinke aanslag op je rug. Om nog te zwijgen over het feit dat we er dan met twee personen heen moesten en de afdeling vrijwel zonder toezicht achterbleef.

Ruimte om samen te zijn

Samen met een collega heb ik toen in mevrouw haar pt-bespreking aangegeven dat wij van mening waren dat meneer en mevrouw wekelijks een ruimte geboden moest worden waar zij veilig aan hun behoefte konden voldoen en waar zij, in een noodgeval, met het alarm direct hulp van personeel konden inroepen.

Gezellig kamertje

Het md-team was het hier mee eens en we maakten een ruimte vrij waarin we een bed plaatsen en wat gezellig meubilair. Op de dag die door het stel werd gekozen, zorgden wij ervoor dat mevrouw schoon in het bed werd gelegd en regelden we lekkere hapjes en drankjes en wat muziek.

Pervers

Het stel was zeer tevreden en blij met deze oplossing, hoewel er door personeel van beide afdelingen soms heel vreemd op werd gereageerd. Die wilden ook absoluut niet meewerken om het stel de gelegenheid te geven of naar het alarm te gaan wanneer het stel een probleem had. Zij vonden dat het smerig was en niet hoorde bij mensen van die leeftijd. Zij vonden het maar pervers dat het stel kon doen wat het deed. Vreemde reactie gezien de sfeer van vrijheid en blijheid en seksuele vrijheid van de jaren negentig.

Handtastelijke cliënten

Dan had je ook nog de mannen die handtastelijk werden wanneer er een vrouw in de buurt was. Ik had een 95-jarige pg-zorgvrager waarbij ik bij de ADL vaak meer werk had om zijn grijphandjes van mijn lijf te houden dan van de ADL. Op een keer pakte ik na een aantal keren gewaarschuwd te hebben zijn handen en sprak hem streng toe: ‘Nu is het afgelopen. Ik ben hier niet van gediend, dit doet u maar bij uw vrouw.’ Waarop de heer mij aankeek, zijn hoofd schudde en mistroostig zei: ‘Nee... Die moet er ook niks van hebben...’ Probeer dan maar eens ernstig te blijven.?

Gezellige feestdag

Een andere keer zaten we met een hele groep in de grote centrale huiskamer. We hadden een feestdag georganiseerd en het zat vol bewoners en familie. Er was een accordeonist die gezellige muziek speelde en we liepen rond met lekkere drankjes en hapjes. Op een bepaald moment vroeg een van de bezoekers mij of ik zijn vader even goed in zijn stoel wilde zetten want hij was zo onderuit gegleden.

Lichamelijk contact

Ik ging voor meneer zijn stoel staan en liet hem gaan staan en weer terug zitten. Daarbij is er dus best wel veel contact tussen verzorgster en zorgvrager, omdat je de zorgvrager tegenhoudt met je lichaam. Toen meneer net weer zat en nog voor ik achteruit kon stappen greep de 90-jarige heer met beide handen mijn borsten en zei: ‘Pep...lekkere tieten.’

Niet prettig

Ik stapte naar achteren met een rode kleur. Vrijwel alle ogen waren op me gericht en ik zei: ‘Dat mag u niet doen, dat vind ik niet prettig.’ Meneer schudde trouwhartig zijn grijze hoofd en zei: ‘Keesie doet het niet meer.’ Er ging een daverend gelach op en ik lachte onwillekeurig mee.

Vragen om kusjes 

Ook vrouwen kunnen er wat van. Er was een mevrouw die altijd vroeg om zoentjes, maar omdat je bij haar de seksueel getinte achtergrond kon voelen, voldeed ik nooit aan haar verzoek. Vaak lag zij ook in bed te roepen dat zij lesbisch was en dat ik maar even bij haar moest komen. Zij vroeg ook aan mannen of ze ‘hem’ er niet even snel konden insteken bij haar. Deze dame was minder begaafd en in het verleden liep zij altijd rond over het terrein en vond toen altijd wel een medezorgvrager die aan haar wensen wilden voldoen.

Afasie

Ook heb je de mensen met een afasie die dingen dus anders zeggen dan zij bedoelen. Een meneer die ik meenam naar het toilet zei elke keer wanneer hij hulp wilde om zijn broek naar boven te trekken: ‘Zuster, wilt u mij helpen mijn lul omhoog te krijgen?’ Wij wisten wat meneer bedoelde en zeiden ‘ja, natuurlijk!’,  maar wanneer we van het toilet afkwamen en er bezoekers stonden, keken die wel heel raar.  

Dat lijkt dan seksueel maar is totaal niet zo bedoeld.?

Dit is Ineke:

Misschien heb je mijn blogs al weleens gelezen op de Facebookgroep voor verpleegkundigen en verzorgenden: daar blog ik onder mijn echte naam over mijn ervaringen. Ik werk al vanaf mijn zeventiende in de zorg. Eerst als helpende, toen als ziekenverzorgende en nu als verzorgende IG. Ik heb al veel kanten van de zorg gezien en meegemaakt. Ik deed mijn opleiding in de PG, heb jaren als uitzendkracht gewerkt, ben aan de slag geweest in het verzorgingshuis en heb in de ouderenpsychiatrie gewerkt, met uitstapjes naar de jongerenafdelingen. Momenteel werk ik vaste nachtdiensten in het verpleeghuis.