Operatieassistent Claudia - 'Direct merkte ik dat hun beleving héél anders was dan die van ‘ons’ op de OK'

Enige tijd geleden zat ik anderhalf uur in de trein met twee leerling-verpleegkundigen, die het samen over hun dag hadden. Het was heel leuk om hen aan te horen. Ze zaten schuin achter me, dus ik zag ze niet en zij wisten niet dat ik meeluisterde. Het ging onder andere over patiënten die voor een operatie moeten en direct merkte ik dat hun beleving héél anders was dan die van ‘ons’ op de OK.

Grote verschillen

Wij operatieassistenten, zijn veelal met andere voorbereidingen bezig en zien de patiënt een minuutje of zo tijdens de time-out. Verder is de patiënt in veel gevallen onder narcose of gesedeerd door middel van een ‘roesje’. Dat is natuurlijk heel anders dan de intensieve relatie die men op verpleegafdelingen met de patiënt opbouwt. Zeker als het om langdurige zorg gaat leer je elkaar dan over en weer goed kennen. Verpleegkundigen weten of iemand kinderen heeft (hoeveel, hoe oud, zelfs soms met naam en toenaam omdat diegene op bezoek komt…) Eerlijk gezegd weten wij operatieassistenten zo goed als niks van de patiënt. De naam kunnen we net zo lang onthouden als dringend noodzakelijk is (van de voorbereiding tot en met het verzorgen van het weggenomen weefsel voor verder onderzoek).

Meer dan een nummer

Na de ingreep is de volgende op het programma weer in ons vizier en ‘vergeten’ we patiënt nummer één van die dag. Dat is absoluut geen ongeïnteresseerdheid. Wij zien écht wel de mens achter de patiënt. Je bent op OK ‘meer dan een nummer’, al word je veelal genoemd naar waar je voor komt. 'Wat doen jullie hierna?' → 'Oh, een lap chol' (het verwijderen van de galblaas via een kijkoperatie, een laparoscopische cholecystectomie, maar dat is zo’n mond vol…). Of dat bij meneer Janssen is of bij mevrouw de Vries maakt niet super veel uit.

Onpersoonlijk of intiem?

Je kan dat onpersoonlijk vinden, toch is het denk ik meer professionele afstand. De dokter die de patiënt op de poli heeft gezien, de recoveryverpleegkundige die de patiënt opvangt, van infuus voorziet en door de zenuwen heen praat en de anesthesiemedewerker die zich in de medische voorgeschiedenis en het medicatiegebruik verdiept zijn allemaal automatisch véél meer betrokken dan wij. Wij bedekken de patiënt met blauwe steriele doeken en zien alleen het lichaamsdeel dat geopereerd moet worden. Toch is en blijft het heel intiem. Wij komen werkelijk diep bij iemand binnen tijdens het opereren… (denk daar maar eens over na) en ik ken geen collega die niet figuurlijk ‘alles uit de handen laat vallen’ als we zien dat een patiënt het emotioneel moeilijk heeft voorafgaand aan de narcose. Al is dat in sommige ziekenhuizen noodgedwongen anders.

Storingen van verpleegafdeling naar OK

Door het verschillende perspectief vinden verschillende beroepen ook verschillende dingen belangrijk. Op de verpleegafdeling is het misschien niet belangrijk of de antistolling tijdig is gestopt, maar als een patiënt met een INR van 6 op de holding wordt ‘gedumpt’ (omdat de werkdruk super hoog is en er geen tijd was om die meting te checken) kunnen wij toch écht niks voor die persoon betekenen op dat moment… Erg sneu voor die patiënt, die er helemaal klaar voor is, eindelijk naar de OK mag en dan teleurgesteld moet wachten, later terug moet komen of extra medicatie moet krijgen om de boel op orde te brengen… Die teleurstelling zien we overduidelijk en daar wordt (door kundige recoveryverpleegkundigen) dan weer duidelijke uitleg over gegeven aan de betreffende patiënt. 

Diabetes

We ontvingen ook eens een patiënt met diabetes op de holding waarbij de glucosewaarden al vier uur niet gecontroleerd waren! Je weet vast dat nuchtere patiënten laag in hun suiker kunnen komen… Deze betreffende persoon lag zo ongeveer vagaal in bed. Er was nog meer niet op orde (o.a. kaliumspiegel) en de anesthesiemedewerker plus anesthesioloog zijn anderhalf uur bezig geweest om die patiënt stabiel te krijgen. Vervelend voor die patiënt, vervelend voor het operatieteam, vervelend voor het ziekenhuis (want een lege OK kost geld) en vervelend voor de patiënt aan het eind van de dag, die afgezegd moest worden omdat het ‘te laat’ werd.

Verschillende perspectieven

Over fouten zoals bovenstaande kan je natuurlijk heel boos worden. Het zou tenslotte niet mogen gebeuren, maar als je naar de leefwereld van de andere beroepsgroep kijkt zie je ineens dat ze wél hun best doen, alleen dat niet altijd alles lukt. Dat werd mij door het gesprek van de leerling-verpleegkundigen weer eens heel duidelijk. Zij vertelden over ‘dokter X’ waar ze de hele dag achteraan belden, maar die nooit verscheen, niet terugbelde zoals beloofd of die hen afsnauwde. Er waren dus wel goede intenties, ze hadden wel zaken opgemerkt. De oplossing lag alleen niet binnen hun bereik.

Conclusies

Ik realiseerde me dat als ‘wij’ zo’n patiënt dan oproepen voor OK, die persoon onvoldoende voorbereid op het operatiecomplex verschijnt. In dit voorbeeld was er dus alsnog wel iets ‘verwijtbaar’, maar als je verder kijkt zal je ook zien dat die ene dokter misschien met een reanimatie bezig was, een slechtnieuwsgesprek voerde met familie of al 24-uur in de benen was na een slopende nachtdienst… Als je het totaalplaatje in beeld hebt, kan je oordelen. Anders moet je (in mijn ogen) gewoon je werk doen en de problemen adequaat opruimen. Gelukkig zijn we met zijn allen een team en hebben we met zijn allen de patiënt op één staan. We lopen alleen allemaal tegen (andere) beperkingen aan. Ik weet ook dat ‘ons’ (OK-personeel) vaak verweten wordt dat de patiënt ‘slecht’ in bed ligt, dat er een drain niet is opengezet, een wondverband alweer vies is geworden voor de patiënt goed en wel op de recovery is en meer van dat soort schoonheidsfoutjes. En ik weet ook waar dat aan ligt. Die keten gaat opnieuw een heel eind de andere kant op (hoge werkdruk, bazige dokters etc.). Veroordeel dus niet te snel en doe je eigen werk naar beste kunnen. Dan komen we het verst… Toch?