Hospiceverpleegkundige Esther - 'Een vertrouwde en liefdevolle stem, die hem begeleidde naar de eeuwigheid'

Marieke haar vader, die is opgenomen in het hospice, is erg ziek. Ze heeft altijd voor hem gezorgd, maar hij gaat door zijn ziekte (blaaskanker met uitzaaiingen) zo hard achteruit, dat ze de zorg niet meer alleen aan kan. Sinds de opname is haar zus Irma en man meteen overgekomen vanuit het buitenland: zij zijn tien jaar geleden geëmigreerd.

Marieke heeft geen goed contact met haar zus. Door een ruzie tussen hun beide mannen hebben ze elkaar de laatste jaren maar weinig gezien. Het zijn twee totaal verschillende meiden. Marieke is rustig en houdt zich op de achtergrond. Irma is extravert en, om het maar zachtjes uit te drukken, behoorlijk aanwezig. 

Nu hun vader ziek is en nu zij zich beiden veel zorgen om hem maken, is het contact gelukkig weer enigszins hersteld tussen beiden. Om een confrontatie te voorkomen, komt de man van Marieke alleen langs bij zijn schoonvader, als zijn schoonzus en zwager zijn geweest. Ook verspreiden de meiden hun bezoeken, zodat vader zo weinig mogelijk alleen is.

Ik tref Marieke vaak als ik de nachtdienst begin. Zij komt na het avondeten en blijft tot haar vader in slaap valt. Haar zus Irma ontmoet ik weer vaker als ik dag- of avonddienst heb. Zij is er bijna de hele dag tot het avondeten. Het contact met de verpleegkundigen en huisartsen gaat eigenlijk altijd via Irma. Juist omdat bepaalde zaken en beslissingen vaak overdag plaatsvinden. Alles om zoveel mogelijk comfort te bereiken waarin nachtelijke rust zonder pijn heel belangrijk is. En zo wordt daarom Irma de eerste contactpersoon.

Hun vader is een schat. Een man die niet lastig wil zijn. Kwetsbaar om steeds een stukje zelfstandigheid te moeten inleveren. Steeds weer gevecht van ‘niet willen, maar het kan niet anders’. Dat is ook aan hem te zien, maar je zal hem niet horen omdat hij niet wil zeuren. Gelukkig prikken wij daar doorheen en door gesprekken lukt het hem om er wat meer erover te praten. Wel alleen als zijn dochters er niet zijn, want hij wil hun niet belasten met zijn pijn en moeilijkheden. 'Ze hebben al genoeg verdriet en zorgen', drukt hij ons dan op het hart.  

Marieke lijkt daarin heel veel op haar vader. Als ik haar vraag of ze iets nodig heeft dan is het altijd: ‘nee, hoor’. Ze blijft op de achtergrond. Het is dan ook nog eens lockdowntijd. Alle koffie/thee staat op de kamer. De limonade in de koelkast op de kamers. Dus zo zie je de bezoekers alleen tijdens de controle- of alarmeringsmomenten. Pas als zij weg zijn nemen wij de nabijheid van hen over.

Hun vader gaat steeds verder achteruit. De ziekte gaat verder en duwt de kracht en energie uit zijn lichaam. En zo is hij het merendeel van de dag alleen nog maar slapende. Tijdens een controlemoment zie ik Marieke naast haar vader zitten. Ze is stil, houdt zijn hand vast en kijkt naar hem. Ik ga aan de andere kant van het bed op een stoel zitten en zeg: 'wat fijn dat je er voor hem bent.' Ze kijkt heel even op, om weer in stilte vol liefde, maar ook met veel zorgen naar haar vader te kijken.

Ik kijk ook naar hem. Wat hebben we samen gelachen toen hij zijn schroom overwon om in een plasfles te urineren. Dingen die hij niet met zijn kinderen kon delen. Zijn eigen gevechten en overwinningen. Ik heb hem een heuse ‘plasflesdiploma’ belooft! Een grapje dat misschien niet geplaatst lijkt, maar in de meest lastige omstandigheden is humor vaak het enige wat nog een klein beetje verzacht.

Wegdromend in mijn eigen herinneringen, en zij in de hare, begint ze een gesprek. De stilte wordt verbroken en ze opent zich kwetsbaar. Ze vertelt dat ze er altijd voor hem was en altijd voor hem heeft gezorgd. Doordat haar zus in het buitenland zat kwam alles op haar neer. Ze vertelt dat ze het met liefde heeft gedaan.

Daarna vertelt ze haar eigen gevecht: dat ze zich nu op de achtergrond houdt. Ze heeft haar zus alle ruimte gegeven die zij vraagt. De ruimte die over is vult Marieke op. En dan komt de gelijkenis met haar vader tevoorschijn. Ze zegt: 'Het is moeilijk omdat ik altijd gewend was om alleen voor hem te zorgen. Maar ik wil niet zeuren of lastig doen. Mijn vader heeft alleen maar liefde nodig, ik wil hem niet belasten met gedoe of onnodige zorgen’. In haar ogen lees ik niet alleen de liefde voor haar vader, maar ook haar gevecht. Al die tijd gaf ze hem haar liefdevolle zorg, maar de momenten zijn nu minder doordat ze deze deelt met haar zus.  

Een paar dagen later ontmoet ik haar weer: ze alarmeert. Als ik in de kamer kom zegt ze met grote ogen en rode wangen: 'Ik denk dat hij overleden is!'. Ik zie haar vader roerloos liggen. Ik controleer zijn hartslag en observeer zijn ademhaling, maar alles is stil. Ik kijk Marieke aan en met spijt in mijn stem zeg ik: 'je hebt gelijk Marieke, hij is overleden.'

En dan vertelt ze haar bijzondere ervaring, een ervaring die zich achter de gesloten deur van zijn kamer altijd plaatsvond. 'Iedere keer, voordat ik wegging, zong ik zijn lievelingspsalm voor hem. Alleen dit keer zei ik: ga maar papa, het is goed. En daarna zong ik het lied weer. En terwijl ik het zong opende hij ineens zijn ogen en keek mij liefdevol aan. Daarna sloot hij zijn ogen en gaf hij zijn laatste adem. Het was zo mooi en vredig!' Haar ogen blijven groot en ze kan nog steeds niet geloven wat er is gebeurd. Pas wanneer ze haar zus heeft gebeld om te komen, en de schouwarts is geweest, komen de tranen. 'Het is echt, hij is er niet meer!'

De zussen zoeken hun troost bij elkaar. Een eerste omhelzing na een hele lange tijd volgt. Vol liefde en dankbaarheid voor alles wat hij hen gegeven heeft, doen ze samen met mij de laatste zorg. Terwijl we dat doen klinkt er uit zijn cd-speler zijn favoriete psalm. Marieke haar wangen worden weer rood, en haar engelenstem begint te klinken door de kamer. Ze zingt mee, en iedereen wordt stil. Marieke neemt haar ruimte in en vermengt zich met de ruimte van haar zus Irma. En als laatste maak ik een foto van de ineen-verstrengelde handen van de zussen, die rusten op de stille hand van hun vader.

Iedereen sterft op zijn eigen manier. En voor hun vader was dit met de engelenstem van Marieke. Een vertrouwde en liefdevolle stem, die hem begeleidde naar de eeuwigheid. 

Dit is Esther:

Ik ben Esther en werk na 18 jaar in de wijk sinds 2019 als hospiceverpleegkundige bij Careyn DWO/NWN. Het werken in een hospice brengt mij veel ervaringen, bijzondere momenten, inzichten en emoties. Schrijven helpt me om te verwerken wat ik allemaal meemaak. Met het delen van mijn verhalen wil ik graag het taboe rond de laatste fase van het leven doorbreken. Want we praten er niet graag over, weten er niet veel van en willen er al helemaal niet aan denken. De laatste levensfase is echter niet alleen verdriet, maar net zoals in het ‘normale’ leven is er ook lachen, genieten, huilen, sarcasme, lol, boosheid en ja, zelfs feesten. Ik schrijf verhalen en gedichten om deze fase van het leven in het licht te zetten. Meer verhalen lezen? Klik hier voor mijn Facebookgroep: ‘De laatste bladzijde -hospice verhalen en gedichten-.'

De verhalen van hospiceverpleegkundige Esther zijn gebundeld in het boek 'De laatste bladzijde', dat je HIER kunt bestellen.