'Eenmaal in zo'n waan, kom je er niet makkelijk uit en dat kan erg ongemakkelijk zijn'

Het kan iedereen overkomen, het krijgen van een psychose.

Verschil tussen wanen en hallucinaties

Het kan iedereen overkomen; het krijgen van een psychose. Een situatie waarbij je brein niet meer werkt zoals voorheen. Je beleeft de wereld om je heen anders en informatie komt verkeerd binnen. Je kunt zeggen dat je brein als het ware kortsluiting maakt. Er zijn globaal drie veroorzakers aan te wijzen om kans te hebben op een psychose. En dit is natuurlijk op de uitzonderingen daar gelaten natuurlijk.

1. Een genetische afwijking

2. Als er bepaalde ziektes in de familie al voorkomen zoals schizofrenie 

3. Risicofactoren zoals stress, drugs, en trauma's. 

Een psychose kan eenmalig om de hoek komen kijken en met wat geluk heeft de persoon er dan nooit last meer van, maar soms is hij ook chronisch aanwezig en kan in heftigheid verschillend zijn. Een psychose kan zeer heftig zijn of soms een "rustig" verloop hebben. Vaak zien we verschillende symptomen waarop de diagnose gesteld kan worden. De meest bekende zijn wanen en hallucinaties. 

Wanen en hallucinaties zijn twee verschillende verschijnselen. Een hallucinatie is een verstoorde (zintuiglijke)waarneming van de werkelijkheid. Terwijl wanen gedachtes en overtuigingen zijn die de interpretatie van de werkelijkheid beïnvloeden. 

Op de opnameafdeling van de ouderenpsychiatrie wordt Chris opgenomen. Chris heeft de aandoening schizofrenie waarbij hij vaak last heeft van psychoses. Hij kampt hier al erg lang mee en dit zal helaas nooit meer helemaal weg gaan. Chris is net uit een zware psychose gekomen en is naar ons doorgeplaatst om te revalideren en de weg terug naar huis in te gaan. Chris is in de 70, maar oogt ouder dan zijn kalender leeftijd. Dat is waarschijnlijk de tol die zijn lijf betaald na al die jaren. Hij doet me een beetje denken aan Catweazle van de Engelse kinderserie. 

Ik maak kennis met Chris, schud hem de hand en zeg hem mijn naam waarop hij vrijwel me meteen strak aankijkt en zegt me te herkennen. Ik zou namelijk in vroegere tijden een romantische relatie met hem gehad hebben. Mijn eerste reactie was om dit te ontkennen want ik ken Chris helemaal niet, maar het liep eigenlijk uit op een welles-nietes discussie die ik in ieder geval niet ging winnen. 

Ach, die Chris...

Steeds als hij me zag, benaderde hij me met beloftes van diamanten ringen, reisjes naar Parijs en werd ik toegezongen met Franse liefdeschansons. Het voelde best ongemak en aangezien ik een groene professional was, wist ik me geen houding aan te geven. Ik kon hem dus geen duidelijke grens stellen en dit leverde vooral voor mijn collega's hilarische situaties op.

Als Chris naar buiten wilde, voor een wandeling bijvoorbeeld, stuurde mijn collega's erop aan dat ik hem buiten moest laten. En dan stond ik daar met die man alleen opgesloten in de sluis. Na alle liefdes liederen wilde Chris handkusjes geven, maar daar had ik natuurlijk geen zin in. Mijn collega's zagen er de humor van in, want die stonden door de ramen te lachen.   

Je denkt je vast: wat slecht van die collega's om jou daar zo te laten staan, maar de grootste les moest nog komen.

Hoe dan ook, ik zat vast in de waangedachten van Chris die dus dacht dat ik een oude liefde van hem was en we zouden samen naar Frankrijk gaan. Eenmaal in zo'n waan, kom je er niet makkelijk uit en dat kan erg ongemakkelijk zijn. 

De jaren verstreken en inmiddels werkte ik als ambulant verpleegkundige en op een dag wordt er een nieuwe client aangemeld. De Franse "liefde" was kennelijk nog niet voorbij, want het was Chris die vanuit zijn thuissituatie behandeling nodig had. Werkende in een ander team en wat jaren ouder en wijzer vertelde ik mijn ervaringen van toen en het leek me beter als Chris niet aan mij toegewezen zou worden. En zo geschiedde het, een collega nam de casus op zich en ik hoorde er verder niet veel meer van. 

En zo verstreken er weer wat jaren waarin ik naast mijn ambulante werk ook consultaties gaf in het verpleeghuis. Zowat één keer per week ging ik daar heen om het team te helpen met hun bijzondere bewoners. En zo kwam je wel eens cliënten tegen die je al kende van de GGZ die daar hun oude dag gingen doormaken. 

Toen gebeurde het haast ondenkbare, want op een dag werd Chris daar opgenomen! Het team had al de nodige vragen over hem, want ook hier had hij zijn ware Franse liefde gevonden.

Er was nu voor mij geen ontkomen meer aan. Ik moest Chris onder ogen komen en ik moest het team de raad geven die ik zelf destijds niet had en kreeg. Op het moment dat Chris me weer zag, was het alsof de tijd had stilgestaan. Ik zat per direct weer in zijn waan en de handkusjes en liederen kwamen weer tevoorschijn. Op een middag zaten we samen op het balkon. Chris, die inmiddels sterk verouderd was, had wilde plannen voor een reis naar Parijs met mij en toen vroeg ik hem te stoppen met de liederen, kusjes, praatjes, want zo zei ik: "Ik kan je dan niet goed begeleiden, ik wil je ook niet kwetsen."

Zonder blikken of blozen gaf Chris zowat meteen een klip-en-klaar duidelijk antwoord en dat was: "Oké", en met die ene simpele vraag van mij, met dat ene simpele antwoord van hem was de liefde voorbij en heeft hij nooit meer deze dingen gedaan. 

Ik ben nog lange tijd bij Chris gekomen en leerde hem eindelijk echt kennen. Een oud-leraar die met zijn gezin op vakantie ging naar Frankrijk, "verliefd" was op Claudia Cardinale, hield van wijn en brie, dol was op zijn kleinkinderen en erg intelligent was. Chris was de man die de pech had psychisch ernstig ziek te worden en achter zijn soms slordige uiterlijk en waangedachtes een normaal leven had. Ik ben blij dat ik hem uiteindelijk toch zo heb leren kennen en de moed en wijsheid heb gehad om hem anders te benaderen.  De conclusie is dat mensen met een waan of in een psychose eng en oninvoelbaar kunnen overkomen. En soms is iemand dan ook wel gevaarlijk. De kunst is om dit als een tijdelijke "jas" te zien en dat de ware persoon daar altijd onder zit. Wees dus nieuwsgierig, en heb belangstelling voor die mens in die jas en je mag best fouten maken.