Chirurg Henk-Jan: 'Er is zo langzamerhand een flinke vijver ontstaan van medisch specialisten die naarstig op zoek zijn naar een baan'

Een paar weken geleden kreeg ik een soort petitie in mijn mailbox van jonge(re) vakgenoten. Het was een oproep om de noodklok te luiden over de slechte banenmarkt voor chirurgen. Voor de buitenwereld klinkt dit misschien absurd, maar toch is het een actueel probleem dat niet alleen voor jonge chirurgen geldt, maar ook voor andere medisch specialisten: orthopedisch chirurgen, cardiologen, gynaecologen, internisten, enzovoort.

Vorige maand was huisarts columniste Danka Stuijver samen met traumachirurg Marijn Houwert te gast in het radio 1 programma ‘Spraakmakers’ om de slechte baanperspectieven te bespreken. Hoewel er werd aangegeven dat medisch specialisten niet zielig gevonden willen worden omdat er in de coronapandemie natuurlijk veel meer schrijnende verhalen zijn (denk aan alle horecaondernemens bijvoorbeeld), vind ik het toch belangrijk om dit kleine grote leed nader toe te lichten.

Dokters zullen zeggen dat ze het mooiste vak ter wereld hebben, maar de route ernaartoe is er vaak wel één van doorzettingsvermogen. In de opleiding worden er naast het gewone werk en de diensten veel extracurriculaire activiteiten ontplooid, in de vorm van bijvoorbeeld wetenschappelijk onderzoek of commissiewerk. Dat is inhoudelijk interessant, maar ook een manier om jezelf te profileren voor een toekomstige vaste plek in een maatschap.

En hier zit nu net de bottleneck. Want de instroom naar een vaste plek is gestagneerd. Er is zo langzamerhand een flinke vijver ontstaan van medisch specialisten die naarstig op zoek zijn naar een baan. Sommigen hoppen van de ene tijdelijke plek naar de andere, steeds hopend dat ze ergens mogen blijven. Behalve de terugkerende stress als iedere keer het einde van een contract in zicht komt, gaat het hier om dertigers met vaak jonge gezinnen die niet steeds mee kunnen verhuizen. De ‘jonge klaren’ staan met hun rug tegen de muur. Ze zijn opgeleid tot specialist. Ze kunnen heel goed dokteren, maar niet veel andere dingen. Sommigen oriënteren zich op het buitenland, maar als de partner niet mee kan, is die weg ook afgesloten. Naast het persoonlijke leed moeten we niet vergeten dat de opleiding tot specialist ongeveer 8 ton heeft gekost, dat niet terugvloeit in de gezondheidszorg als de medisch specialist niet aan de bak komt.

De oorzaak van het overschot is niet moeilijk: te hoge instroom in de opleiding. Die instroom wordt geregeld door het Capaciteitsorgaan. Dat is een organisatie (gesponsord door VWS) die een schatting probeert te maken van het aantal benodigde medisch specialisten in de toekomst. De instroom is jaar in, jaar uit te hoog geweest. Het gekke is dat iedereen het overschot voelde aankomen, behalve het Capaciteitsorgaan zelf. In 2016 adviseerde het Capaciteitsorgaan een instroom tussen de 958 en 1115 specialisten (1). In werkelijkheid zijn er in de jaren daarna meer dan 1160 specialisten ingestroomd (2). Dus behalve dat de adviezen al te hoog waren, zijn er ook nog eens méér specialisten ingestroomd dan geadviseerd.

Voor de oplossing van het probleem wordt een beroep gedaan op de zittende specialisten: die moeten ruimte maken voor de trappelende jonge garde aan de poort. Natuurlijk vind ik dat iedereen kritisch in zijn eigen vakgroep moet kijken waar ruimte is, maar zonder een beperking van de instroom is het dweilen met de kraan open. De discussie wordt inmiddels landelijk gevoerd, maar waar blijft de uitleg en reactie van het Capaciteitsorgaan?