Wees lief voor jezelf! – Zo ga je om met schuldgevoel tegenover patiënten en cliënten

Hoewel je dolgraag wilt luisteren naar het verhaal van meneer Teun, zit mevrouw Raaymakers – net weduwe – op je te wachten. De hoge werkdruk veroorzaakt bij veel zorgmedewerkers een groot schuldgevoel tegenover cliënten en patiënten. Hoe ga je met dit rotgevoel om? Ik vroeg het aan coach Marjolein.

Als je nú weggaat, ben je nog net op tijd bij je volgende afspraak. Maar dan pakt de oude heer Teun met één hand en tranen in zijn ogen een foto van zijn kleindochter. Zijn andere hand legt-ie voorzichtig op je arm. Hij wil je iets vertellen. Je voelt meteen; dit is voor hem belangrijk om met jou te delen. Je volgende afspraak zit met smart op je te wachten. Het is de eerste keer dat mevrouw Raaymakers  thuiszorg krijgt en ze heeft zoveel vragen. Ze is ook nog eens net weduwe geworden.  

Schuldgevoel onder zorgpersoneel

Of je nu wat langer bij meneer Teun blijft of toch het moment afkapt: je kan het eigenlijk niet goed doen. In alle variaties zullen dit soort momenten herkenbaar zijn voor wie in de zorg werkt. Meer dan de helft van de zorgprofessionals voelt zich schuldig in zijn of haar werk, zo blijkt uit onderzoek van V&VN, de beroepsvereniging Verzorgenden Verpleegkundigen.

Machteloos

Te weinig tijd, te weinig geld, te weinig mensen. Hoe het komt dat jij je schuldig voelt, dat is voor iedereen wel duidelijk. Het ziet er ook niet naar uit dat dit gaat veranderen, maar jij en je collega’s zitten wel met dat rotgevoel. Je voelt je schuldig en nog eens buiten je eigen schuld. Een machteloos gevoel. 

Geen quick fix

Ik hoor je denken: ‘dus coach, kom maar op met die tips om van dat schuldgevoel af te komen’. Helaas, ik heb geen quick fix. Wel meer inzicht in waarom je gekozen hebt voor dit prachtige vak.

Helper in hart en nieren

Je hebt voor de zorg gekozen omdat je bent wie bent, een helper. Je hebt een groot empathisch vermogen en weet hierdoor als geen ander wat iemand nodig heeft. Beter dan degene die hulp nodig heeft. Je bent loyaal naar je omgeving en je hulp komt recht uit je hart. Anderen moeten van goede huize komen willen ze jouw lat van verantwoordelijkheidsgevoel kunnen aantikken. 

Snel schuldig

Als je door factoren waar je geen invloed op hebt – personeelstekort, administratief gedoe – al die helperskracht niet in kunt zetten, dan steekt dat schuldgevoel snel de kop op. Veel sneller dan in welke andere beroepsgroep dan ook.  

Verlammend

Als je het schuldgevoel aan de conclusie ‘ik doe iets niet goed’ verbindt, dan verlam je. Terwijl je rationeel dondersgoed weet dat het gebrek aan tijd niet aan jou ligt. Dat verlammende gevoel resulteert in frustratie, stress en burn-out.

Houd die kern vast

Probeer – hoe moeilijk soms ook – die kern, die kracht en wil om anderen te helpen, vast te houden. Uiteindelijk is dat een belangrijk deel van wie je bent. Dat is waar je voor staat en dat laat je niemand van je afpakken, hoeveel online formulieren je nog moet invullen.

Zelfcompassie

Hiermee erken je iets wezenlijks, namelijk zelfcompassie – dat is niet hetzelfde als zelfmedelijden, je bent niet zielig! – in plaats van dat je kritiek op jezelf hebt omdat je niet aan de verwachting van de ander kan voldoen.

Zonder oordeel

Als helper heb je die kwaliteit om zonder oordeel er voor iemand te zijn en dat te doen wat diegene nodig heeft. Met zelfcompassie zet je die kwaliteit voor jezelf in. Kijk naar jezelf zoals je ook naar je cliënten/patiënten kijkt, met compassie dus, en handel ernaar.  

Verlammend gevoel

Ja, je zult je waarschijnlijk nog steeds schuldig voelen, maar hebt niet meer het gevoel dat je tekortschiet. Ten overvloede nog één praktische tip: geef de ontroerde heer Teun te kennen dat je graag over zijn kleindochter wilt horen, maar dat je nog maar tien minuten hebt. En dat je eerst even mevrouw Raaymakers wilt bellen dat het tien minuutjes later wordt.