'Ik zie geen slecht mens, maar iemand die door zijn ziekte een verkeerde keuze gemaakt heeft'

‘Vind jij mij een slecht mens?’

Rond 14.30 uur loop ik samen met mijn collega de afdeling op om aan de late dienst te beginnen. We beginnen beiden achter een computerscherm om de dossiers te lezen van de patiënten. Zo zien we hoe het gaat met ze en welke handelingen en/of controles er plaats moeten vinden. Uiteindelijk lees ik ook het dossier van Meneer Maarsen(*).

Martin, zoals hij graag genoemd wil worden, is een kleine twee weken opgenomen binnen het JCvSZ. Hij kwam binnen in een psychotische toestand, was erg angstig, vertrouwde niemand en zei de eerste dagen helemaal niets. Als je een vraag stelde keek hij je aan met zijn grote ogen, maar er kwam geen antwoord. Op de camera was goed te zien dat hij zich terugtrok onder zijn dekbed en de hele dag in bed bleef liggen. De dagen erna kregen wij steeds meer contact met hem en begon hij steeds vaker uit zichzelf te praten. Tijdens die eerste dagen mocht Martin ook bellen met zijn familie. Tijdens die gesprekken merkte je dat het hem raakte en ontroerde.

Na het lezen overleggen we met de dienstdoende penitentiaire inrichtingswerker (PIW’er) over hoe we de dienst gaan indelen. Al snel hebben we het over Meneer Maarsen en geef ik aan dat ik hem beloofd heb om zijn haar kort te scheren. Na de koffieronde besluit ik samen met PIW’er Dennis naar Martin toe te gaan om zijn haren te doen. Als de celdeur opengaat begroet hij mij met: ‘Hey, daar is de kapper!’ Hij is opgewekt en kijkt mij met een vrolijke blik aan. ‘Hey Martin, zoals beloofd kerel. We gaan even je haren doen.’ Martin knikt instemmend, en we verplaatsen ons naar de badkamer waar ik de tondeuse in het stopcontact kan doen. Als we een paar minuten bezig zijn, raken we aan de praat. Ineens biedt hij uit het niets zijn excuses aan. ‘Sorry Rik, ik heb begrepen dat ik de eerste dagen niet zo spraakzaam was. Ik kan mijzelf dat niet meer herinneren.’ Even is het stil, dan vertel ik Martin dat het oké is. Ik leg hem uit dat dat met zijn psychotische toestandsbeeld te maken had. Hij begrijpt dat, maar voelt zich er wel vervelend over.

Hij legt me uit dat hij de week voor zijn psychose een slecht gesprek had met zijn huisarts. Die vertelde hem dat hij een tumor had in zijn blaas. ‘En toen knapte er iets in mij’, zegt Martin. ‘Die dagen daarna was ik helemaal van de kaart en heb ik iets vreselijks gedaan’, zegt hij terwijl ik zie dat hij geëmotioneerd raakt. ‘Ik schaam mijzelf zo Rik, ik ben helemaal niet zo. En dat kan je aan mijn zoon vragen, echt… Wil je mij geloven?’ Ik zet de tondeuse even uit en ga naast hem zitten. Ik luister naar zijn verhaal en geef geen mening daarover. Het lijkt erop of alles ineens binnenkomt bij hem na al die dagen. Ineens het besef wat er allemaal gebeurd is. Op het einde vraagt hij mij met natte ogen of ik hem als slecht mens zie. Hij is zo bang dat iedereen hem nu als monster ziet. We kijken elkaar aan en ik zeg: ‘Luister Martin, wat jij gedaan hebt en waarom jij hier bent, is voor mij niet belangrijk. Ik zie geen slecht mens, maar iemand die door zijn ziekte een verkeerde keuze gemaakt heeft. Jij bent nu hier en hebt mijn hulp nodig en die geef ik je. Ongeacht wat je gedaan hebt, wie je bent en waar je vandaan komt. Ik ben er voor je, en we moeten er samen hier het beste van maken. De toekomst zal leren hoe het verder moet, daar hebben wij nu geen invloed op. Elke dag weer een stapje, toch?’

Martin knikt, veegt zijn tranen weg en zegt: ‘Je hebt gelijk, maar ik vind het wel fijn om zo te praten met je. Niemand begrijpt hier wat er in mijn hoofd omgaat en dan is een luisterend oor gewoon fijn.’ Ik vertel hem dat ik het snap en hij altijd bij mij terecht kan voor een praatje. ‘Zo, zullen we dan nu verder met je haar, want met deze coupe ‘krop andijvie’ laat ik je echt je cel niet uitgaan. We lachen samen en langzaamaan gaat de tondeuse weer in zijn haar.

Rik

*Omwille van de privacy zijn de namen gefingeerd.