'Ik troost mijzelf met de gedachte dat ik haar tot troost was in haar laatste uren'

Zuurstof

Volgens een oud cliché zijn astmapatiënten de vrolijkste mensen: ze gaan fluitend naar bed en staan gierend weer op. Mijn Ome Gab was daar een mooi voorbeeld van. Praktisch zijn hele leven was hij de opgewektheid zelve. Maar er moesten wel pillen, pufjes, zuurstof en Zwitserse sanatoria aan te pas komen om hem drieënzeventig te laten worden. Hij stierf ademloos. Of in medische termen: zijn lage saturatie bleek uiteindelijk niet verenigbaar met het leven.

Eén van de vele verschillen tussen de verpleging van toen en van nu is de saturatiemeter. Dit is een lichtgevende knijper die uit een vingertop afleest hoeveel zuurstof er in je bloed zit. Deze techniek bestaat al lang, maar in de jaren tachtig van de vorige eeuw moesten we het op de afdeling nog doen met een bloedgasanalyse. Daar kwam een arts aan te pas. Die nam bloed af uit een slagader. Dat ging vervolgens naar het lab. En dan moest je wachten op de uitslag. Niet handig dus.

Een geweldige uitvinding dus, deze pulsoxymeter. Zeker op de covidafdeling, waar de saturatie van een patiënt bij wijze van spreken belangrijker is dan of zijn hart nog klopt. Immers, dat hart kan het bloed wel blijven rondpompen, maar als er geen zuurstof meer in zit, is het water naar zee dragen. Bij de verpleegkundige overdracht van de ene coviddienst op de andere wordt de saturatie dan ook altijd genoemd: ‘Kamer 12, streefsaturatie 92, zit nu op 88,’ is vakjargon voor: ‘Meneer Van der Lugt heeft het een tikkie benauwd, hou hem in de gaten.’

Achter de kille cijfers kan iemands stikkende echtgenoot, vader of opa schuilgaan, dus een actuele saturatiewaarde is geen luxe maar van levensbelang. Met een bloedgasanalyse-uitslag kreeg je een saturatiewaarde uit de antieke oudheid en kon de patiënt in de tegenwoordige tijd inmiddels overleden zijn. Mosterd na de maaltijd dus. Wat dat betreft is het maar gelukkig dat we in de vorige eeuw nog geen covid hadden, maar dit terzijde!

Ik zat in de late dienst aan het bed van de hoogbejaarde mevrouw G. met covid. Niet gehinderd door enige kennis hield ik haar hand vast, gaf haar te drinken en probeerde haar wat af te leiden: ‘Als u weer wat beter bent, gaan we uw haar even doen, hoor, dan ziet u er weer netjes uit!’ Intussen kreeg zij honderd procent zuurstof toegediend. Maar haar saturatie daalde richting een mortale tachtig, vertelde de pulsoxymeter aan de ervaren zuster. De cijfers logenstraften mijn naïeve hoop dat zij misschien nog wel een beetje zou opknappen. De arts en de familie werden gebeld en ik ging naar huis. Volgende week zal ik wel te horen krijgen dat haar haren nooit meer gewassen zullen worden, vrees ik.

Ik troost mijzelf met de gedachte dat ik haar tot troost was in haar laatste uren. Zij sprak over haar veertien kleinkinderen, haar werk in de damesmode en haar geloof. En ik luisterde. Haar favoriete opwekkingslied stond op YouTube en heb ik haar laten horen op mijn iPhone.

Ook aandacht is zuurstof voor het leven…