Hospiceverpleegkundige Esther - 'Waarom is de eerste fase zo goed voorbereid, terwijl we van de laatste fase niets willen weten?'

De laatste levensfase mag net zo goed voorbereid worden als de eerste levensfase

Er heerst nog steeds een taboe over de dood. Het uitspreken van je eigen uitvaartwensen of wensen op de manier waarop je zou willen sterven is nog steeds not-done. De angst is dat je misschien wel iets over jezelf afroept als je je hierover uitspreekt.

De laatste levensfase is echter een hele intense tijd. Door mijn werk ervaar ik het nu zelfs als een dankbare tijd. Dankbaar als je het voorrecht hebt om deze fase te mogen beleven. Niet iedereen is namelijk in staat om deze laatste fase bewust door te maken doordat je bijvoorbeeld ook plotseling kan komen te overlijden.

De dood staat vast voor ieder mens, net als de geboorte. Voor een geboorte zijn we echter tot in de puntjes voorbereid. Zo zou je dat ‘de eerste levensfase’ kunnen noemen. Dat begint al bij de verrassende boodschap van een positieve zwangerschapstest, de eerste echo, het horen kloppen van het babyhartje. De voorbereidende lijstjes vliegen hier al om je oren: voedingsadviezen, adviezen voor goede leefgewoonten, bewustwording van je actuele medicatiegebruik, spullen die je moet gaan aanschaffen, deskundige hulp van een verloskundige enzovoort.

Waarom is de eerste fase zo goed voorbereid, terwijl we van de laatste fase niets willen weten?

Als een explosie beland je in de laatste levensfase: 'Sorry, we kunnen niets meer voor u doen, u bent uitbehandeld.' Net zoals bij de zwangerschap stap je in een fase waar je niets van af weet. Alleen dit keer is er in plaats van blijdschap en euforie, (zoals in de eerste levensfase): verdriet, afgunst en een gevoel van ontredderd zijn. Je wordt in één klap gedwongen om over je laatste levensfase te denken en om erover te praten. In plaats van een verloskundige krijg je te maken met een palliatief verpleegkundige of een oncologieverpleegkundige (bij kanker) nadat de arts ‘het-slecht-nieuws-gesprek’ heeft gevoerd.  Na zo’n gesprek in het ziekenhuis is er dan snel een beslissing nodig waar je je laatste levensfase zou willen doorbrengen.

Als gezond mens kunnen we ons dit niet voorstellen. Hoe onrealistisch moet dat zijn om te horen te krijgen dat je dood zal gaan? Je zal er maar voor staan!

Toen ik als verpleegkundige in het hospice kwam werken had ik nog weinig ervaring in het verplegen van terminale cliënten. Natuurlijk hadden we ook in de thuissituatie (de thuiszorg waarin ik altijd gewerkt had) mensen die kwamen te overlijden. Je volgde de instructies van de huisarts dan altijd op en deed wat je hart je inbracht. Maar heel eerlijk gezegd is er aan palliatieve zorg in mijn opleiding tot mbo-verpleegkundige (niveau 4) weinig aandacht besteed aan de laatste levensfase dan alleen ‘het voeren van een slecht-nieuwsgesprek’ (ziekenhuisgericht).

Door mijn ervaring in het hospice is er een hele nieuwe wereld voor mij opengegaan. Zelfs na het volgen van een verplichte basiscursus ‘palliatieve zorg’ (alsof je dan alles zou moeten kunnen weten). Mijn ervaring in het hospice maakt dat ik nu pleit dat de laatste levensfase net zo goed voorbereid mag worden als de eerste levensfase! De taboe rond de dood mag doorbroken door het zichtbaar te maken. De dood is maar het moment net als de geboorte. Maar net zoals je goed voorbereid een geboorte tegemoet gaat, zo zou ook de voorbereiding naar de dood mogen zijn.

Aan al mijn collega’s in de zorg zou ik dan ook willen vragen om je eens verder te verdiepen in de palliatieve zorg (b.v. via de site Pallialine of Palliaweb.nl). In alle facetten van de zorg ontkom je namelijk niet aan het moeten verzorgen van een cliënt in zijn laatste levensfase. Het bespreekbaar (zichtbaar) maken van de laatste levensfase naar de dood begint bij ons, als beroepsdeskundigen. Vermijdt het gesprek hierover daarom niet en ontwikkel je kennis hierin. Het doorbreken van de taboe rond de dood, begint bij onszelf!

Dit is Esther:

Ik ben Esther en werk na 18 jaar in de wijk sinds 2019 als hospiceverpleegkundige bij Careyn DWO/NWN. Het werken in een hospice brengt mij veel ervaringen, bijzondere momenten, inzichten en emoties. Schrijven helpt me om te verwerken wat ik allemaal meemaak. Met het delen van mijn verhalen wil ik graag het taboe rond de laatste fase van het leven doorbreken. Want we praten er niet graag over, weten er niet veel van en willen er al helemaal niet aan denken. De laatste levensfase is echter niet alleen verdriet, maar net zoals in het ‘normale’ leven is er ook lachen, genieten, huilen, sarcasme, lol, boosheid en ja, zelfs feesten. Ik schrijf verhalen en gedichten om deze fase van het leven in het licht te zetten. Meer verhalen lezen? Klik hier voor mijn Facebookgroep: ‘De laatste bladzijde -hospice verhalen en gedichten-.'

De verhalen van hospiceverpleegkundige Esther zijn gebundeld in het boek 'De laatste bladzijde', dat je HIER kunt bestellen.