Hospiceverpleegkundige Esther - 'De woorden die ze weggeeft komen hard bij haarzelf terug: ‘toekomst’. Mijn gedag en dankjewel komen niet echt meer bij haar binnen'

Greet is een Haagse volksvrouw. Geen blad voor de mond, recht voor haar raap en geen poespas. De uitzaaiingen van borstkanker hebben een groot gezwel in haar schouder en arm veroorzaakt waardoor ze deze moeilijk kan gebruiken. Ziek zijn vindt Greet best, maar dat ze ineens hulp nodig heeft bij alles wat ze wil doen, dat vindt ze maar niets. 'Ik lijk wel weer een klein kind joh!', roept ze vaak gefrustreerd.

Ze probeert zo lang mogelijk alles alleen te doen, al kost het een uur! Ze accepteert dat we haar nabijheid bieden, alles gaat zo moeilijk en wankel dat het beter is dat er iemand bij haar staat om in te grijpen als het nodig is. Maar o wee als we onze handen uitsteken zonder dat ze het zelf aangeeft. 'Rustaagh! Ik kan het zelf wel', snauwt ze met haar Haags accent. En na een paar dagen zegt ze al 'rustagh' voordat ik iets gedaan heb, als waarschuwing. Ik breek het ijs dan met humor op zijn Haags: 'ja, ja, ik blèf van je lèf', met haar keiharde lach als reactie. 

Ik vind het altijd een goede les, je wilt zo graag zieke mensen dingen uit handen nemen, maar het is niet vanzelfsprekend. Autonomie is een recht! Zelfstandigheid en eigen regie is iets in de zorg waar altijd ruimte voor gegeven moet worden. Zo zijn er in de palliatieve zorg zelfs situaties waarbij eigen regie en zelfstandigheid verkozen worden boven de veiligheid. Sommige mensen geven in de laatste levensfase aan om graag alles zo lang mogelijk zelf te willen doen. Zelfs als dat inhoudt dat de kans op vallen heel groot is. ‘Geaccepteerd valrisico’ wordt er dan in het zorgplan gezet. Ze hechten een grote waarde aan zelfstandigheid, dat geeft ze net dat laatste beetje kwaliteit in hun nog korte leven. Iets wat zij graag vast willen houden.

Zo wordt een tripje van Greet van het bed naar het toilet al gauw een transfer van drie kwartier. Met al haar krachten hijst ze zich van het bed in de rolstoel. Je houdt je hart vast of het wel goed zal gaan. En eenmaal voor het toilet moet ze zich weer opladen om van de rolstoel op het toilet te komen.

Soms geeft ze zich over, net als dat ene moment om 5 uur in de ochtend. Ze alarmeert en zegt met haar Haagse accent: 'Zoooo, ik mot piesen joh Es, hellup maar ff.' Eenmaal met de rolstoel voor het toilet slaakt ze een grote zucht en zegt: 'Wat kun je tegen zoiets normaals toch enorm tegenop zien! Ff naar het toilet zeg!' en laat een vloek uit haar mond rollen.  Maar direct daarna galmt haar harde lach weer door de badkamer als ik zeg: 'Nou kom op Greet, actie, anders pies je in je broek.'

Inmiddels is het kwart voor zes geworden en heeft ze trek in een sigaretje. Dus kleed ik haar aan en rijd haar dik ingepakt met winterjas en een deken over benen, met haar rolstoel haar tuintje in. 'Ehhh, heerlijk!!', zegt ze genietend als ze het eerste trekje van haar sjekkie neemt. 'Laat me maar lekkah, ik alarm wel weer als ik het zat ben.' Het is fijn om die kleine genietmomentjes bij haar te zien.

Haar lichaam geeft het op, en dat valt haar zwaar. Zo energiek als zij altijd was, zo gehandicapt voelt ze zich nu. En het idee dat dit alleen maar erger zal worden valt haar zwaar. Ze kijkt op tegen de tijd die haar nog rest, dat werd wel duidelijk gisteren toen ze na een pijnaanval zei: 'Getverdemme, niks voor mij dit, dat het maar snel mag gaan allemaal, voor mij hoeft het niet meer.'

Als ik om 7 uur, na aflossing van de wacht het hospice verlaat, zit Greet nog steeds buiten. Omdat ik een paar dagen vrij ben loop ik even naar haar toe om gedag te zeggen. Je weet tenslotte maar nooit of je elkaar nog zult zien.

'Ga je?', zegt ze als ik met mijn jas naar haar toeloop. Ik wens haar veel sterkte en bedank haar dat ik haar heb mogen leren kennen. En dan zie ik haar gezicht fronzen, zoekend naar woorden. 'Fijne… uhh. Fijne… T O E K O M S T!! Ja! Leef je toekomst!', zegt ze krachtig en wijst me streng aan.

De woorden die ze weggeeft komen hard bij haarzelf terug: ‘toekomst’. Mijn gedag en dankjewel komen niet echt meer bij haar binnen. Ze zwaait, wuift me weg, en voorovergebogen met haar sjekkie in haar hand, blijft ze diep in gedachten verzonken.

Leef je toekomst. Iets wat haar niet meer gegeven is. Die woorden zullen hard binnengekomen zijn bij haar. Al hoop ik van harte dat ze een mooie reis aan de andere kant van de wereld zal krijgen, een nieuwe toekomst in de eeuwigheid.

Nog geen twee dagen later is Greet overleden. Zo maar, plotseling in haar slaap, zonder voortekens. Echt iets voor Greet. Geen poespas, geen gesjor, niets meer hoeven in te leveren omdat ze iets niet meer kan. Gewoon een dikke Haagse doei!

Vaarwel mooi mens.

Dit is Esther:

Ik ben Esther en werk na 18 jaar in de wijk sinds 2019 als hospiceverpleegkundige bij Careyn DWO/NWN. Het werken in een hospice brengt mij veel ervaringen, bijzondere momenten, inzichten en emoties. Schrijven helpt me om te verwerken wat ik allemaal meemaak. Met het delen van mijn verhalen wil ik graag het taboe rond de laatste fase van het leven doorbreken. Want we praten er niet graag over, weten er niet veel van en willen er al helemaal niet aan denken. De laatste levensfase is echter niet alleen verdriet, maar net zoals in het ‘normale’ leven is er ook lachen, genieten, huilen, sarcasme, lol, boosheid en ja, zelfs feesten. Ik schrijf verhalen en gedichten om deze fase van het leven in het licht te zetten. Meer verhalen lezen? Klik hier voor mijn Facebookgroep: ‘De laatste bladzijde -hospice verhalen en gedichten-.'

De verhalen van hospiceverpleegkundige Esther zijn gebundeld in het boek 'De laatste bladzijde', dat je HIER kunt bestellen.