Blogger Leoni - 'Een lichaam, zowel van een paard als van een mens, houdt het niet vol continu in uiterste angst modus te blijven'

Na bijna een leven lang ervaring met paarden, dacht ik alles wel gezien en meegemaakt te hebben. Maar ik had het mis... Een paar weken geleden werd ik opgebeld door een meneer die een plek zocht voor zijn twee biggen. Of ze bij mij op stal terecht konden? De nood was hoog. De biggen stonden nu aan huis en moesten daar weg in verband met verkoop van het huis.

Ik heb er een nachtje over geslapen. Wat gegoogeld naar de combinatie varkens en paarden. Ergens stond vermeld dat paarden in tegenstelling tot bijvoorbeeld geiten, koeien en andere boerderijdieren, een aangeboren angst hebben voor varkens. En dan vooral voor hun geur. Blijkbaar een sterke geur die aangeeft dat ze vleeseters zijn. Goed om te weten, dacht ik. Daar moet ik even rekening mee houden en ze rustig aan elkaar laten wennen. Paarden zijn vluchtdieren en dus wel vaker ergens bang voor. Maar zodra ze merken dat ze niet opgegeten worden, zijn paarden meestal snel gewend.

De eigenaar kon ook al mijn eventuele bezwaren wegnemen wat betreft leefgewoonten en geluidsproductie (Bij dokter Pol hoor ik varkens altijd vreselijk gillen). Daarom luidde mijn conclusie: 'Laat ze maar komen’. ‘Waarom niet. ‘Leuk toch? Twee van die biggetjes die over het erf scharrelen.’

Nou, dat heb ik geweten! Wat nou aangeboren angst. Pure doodsangst zal je bedoelen! Heel mijn stal in rep en roer! Paarden die moesten verhuizen naar een andere stal, omdat ze hun eigen stal grenzend aan die van de biggen niet meer in durfden. Paarden vol stress wat eruit gerend moest worden in de paddock. Ik heb zelfs twee weken aan coachingssessies moeten afzeggen. Want angstige paarden zijn alleen met het onderwerp van hun eigen angst bezig. Niet met de klant. Nee, zó erg had ik het niet voorzien. De tijd die ik over had door de gecancelde sessies, heb ik maar benut om de paarden aan de biggen te laten wennen.

Na een dag of twaalf was de rust op stal gelukkig wedergekeerd. Uiteindelijk won de nieuwsgierigheid naar die rare gevaarlijk ruikende wezentjes het. Iedereen stond weer in zijn eigen stal. Iedereen behalve Xantos. Xantos is niet van mij en gebruik ik dus ook niet in coachingssessies. Hij is van een lieve dame die zich geen raad meer wist. Want Xantos wilde echt zijn eigen stal naast de varkens niet meer in. En dat moest wel om ook het laatste beetje rust en harmonie op stal weer te herstellen. Voor hem, maar ook voor de andere paarden die dan weer rustig naast hun vriendjes op stal konden staan. Ze hebben immers allemaal een voorkeur naast wie ze graag staan en met wie ze graag kibbelen.

De dag dat de biggen arriveerden en hun nieuwe stal in liepen, was ook Xantos vreselijk van ze geschrokken en in paniek geraakt. Zo erg dat ik snel zijn staldeur open moest zetten om te voorkomen dat hij zichzelf tijdens zijn vluchtpogingen zou verwonden in zijn stal. Al een paar dagen probeerde de eigenaar van Xantos hem weer in zijn eigen stal te zetten. Zonder succes. Hij bleef onrustig en angstig. Niet meer zo erg als de eerste keer. Maar hij rende wel met baas en al steeds weer zijn stal uit.

Echter, de biggen zelf vond hij allang niet meer eng! Als ze los over de binnenplaats liepen, ging hij zelfs naar ze toe om ze te besnuffelen. Ook hadden we hem al lekker in de zon zien liggen pal naast de biggen. Niet eng dus. Maar zijn stal was nu wel eng!

Blijkbaar had het brein van Xantos tijdens zijn aanval van paniek een koppeling gemaakt tussen zijn stal en gevaar. En daarna werd hij iedere keer beloond voor zijn angst. Want tijdens het oefenen met weer in zijn stal staan, mocht hij daar iedere keer weer uit als zijn angst te groot werd en was hij in zijn ogen weer veilig. Zo werd zijn angst in stand gehouden.

Bij mensen werkt het precies hetzelfde. Angst voelt naar en ongemakkelijk, zodat je jezelf weer in veiligheid brengt. Maar wat nu als je brein een link heeft gelegd tussen angst en iets waar je niet daadwerkelijk bang voor hoeft te zijn? Dat kan je behoorlijk belemmeren in je dagelijks leven. Denk aan angst voor spinnen, vogels of honden. Angst voor liften of mensenmassa's. Of het niet durven aanspreken van een onbekende. Geen nee durven zeggen tegen iemand.

Bij Xantos heb ik gebruik gemaakt van zijn angstboog om hem weer te kunnen laten ontspannen in zijn stal. Het principe is eigenlijk heel simpel. Een lichaam, zowel van een paard als van een mens, houdt het niet vol continu in uiterste angst modus te blijven. Dat kost zó veel energie, dat houdt een lichaam gewoonweg niet vol. Vroeg of laat zal de angst altijd zakken. Er is dus sprake van een boogbeweging. Een basisniveau van ontspanning oplopend naar een piek van pure angst die daarna weer daalt naar het basisniveau van ontspanning. We ervaren dit fenomeen alleen vaak niet, omdat het gevoel van angst zo naar is dat we ons uit de situatie verwijderen. Om ons zo weer prettig te kunnen voelen. Onze hersenen laten ons denken dat we doodgaan bij dit gevoel van pure paniek en we brengen onszelf in veiligheid. Handig bij een ontmoeting met een agressieve moeder beer. Niet handig als je een kamer vol met vreemden binnen moet. Xantos doet dit ook. Hij wil weg uit de stal om zich zo weer prettig te kunnen voelen. Alleen nu laten wij hem staan. We doen zijn staldeur dicht. Hij kán niet weg. In plaats daarvan gaat hij paniekerig rondjes draaien in zijn stal. Hij houdt het lang vol, maar op een gegeven moment zien we dat hij stopt met draaien en in een hoek gaat staan. Na weer een poosje zakt zijn nek en gritst hij snel een hapje hooi. En zo zien we Xantos langzaamaan meer en meer ontspannen in zijn stal. Na drie uur is hij weer helemaal ouderwets op zijn gemak.

Het jij echt grote angsten en trauma's dan moet je die niet alleen willen oplossen. Zoek hulp van bijvoorbeeld een psycholoog. Maar denk eens aan het principe van de angstboog, wanneer je je terugtrekt uit een situatie waarbij je je ongemakkelijk voelt. Beloon je lichaam niet door uit de situatie te gaan. Blijf en doorsta het ongemak. Je zal je eerst steeds ongemakkelijker gaan voelen, maar houdt in gedachte dat dit gevoel niet zal blijven en je spanning ook weer zal afnemen. Waarna je in daaropvolgende vergelijkbare situaties steeds eerder van dit nare gevoel af bent. En op een gegeven moment blijft de spanning zelfs weg. Heb je dit principe eenmaal door, kun je zelf je angst als sneeuw voor de zon laten verdwijnen!