Antibiotica: een tricky wondermiddel

1. Afname in kuurtjes

Artsen schrijven de laatste jaren niet snel meer een kuur voor vanwege het risico op resistentie; dat weten we bijna allemaal. Maar wist je dat je resistente bacteriën ook kunt overdragen op een ander? Voor mensen met een zwakke gezondheid kan dat serieuze gevolgen hebben. Het is dus niet alleen voor jezelf belangrijk verantwoord om te gaan met antibiotica, maar ook voor anderen.

2. Dag goede bacteriën

Antibiotica vallen niet alleen de ziekteverwekkende bacteriën aan, maar vagen ook de goede bacteriën weg. Daardoor kun je bij een kuur last krijgen van stoelgangproblemen, misselijkheid of braken. Veel vrouwen lopen bij een antibioticakuur een schimmel in de vagina op, doordat het medicijn goede bacteriën in de vagina doodt. Artsen schrijven het liefst zo gericht mogelijk een type antibiotica voor, om zoveel mogelijk gezonde bacteriën in leven te laten. Soms kennen ze de boosdoener echter niet en is een breed antibioticum toch echt noodzakelijk.

3. Werkt de pil wel?

Jarenlang was menig vrouw in de veronderstelling dat de anticonceptiepil (combinatiepil) niet goed meer werkt tijdens een antibioticakuur. Door gebrek aan bewijs is in 2012 bekendgemaakt dat dit niet het geval is bij de veelgebruikte antibiotica amoxicilline en tetracycline. Als je braakt of diarree hebt tijdens de kuur, kan de pil natuurlijk wel verminderd werken. Voor de antibiotica rifampicine en rifabutine geldt wel dat ze de werking van de combinatiepil kunnen beïnvloeden.

4. Zo, ik ben beter…

Je hoort het vaak en niet voor niks: maak een antibioticakuur altijd af. Soms helpt het middel na een paar dagen al zo goed, dat het verleidelijk is die laatste twee pillen in de strip te laten zitten. Niet doen, want de resterende ziekmakende bacteriën krijgen dan niet de genadeklap die nodig is om de infectie helemáál te bestrijden. Teveel last van bijwerkingen? Overleg dan met de arts en stop nooit zomaar zelf een kuur.

5. Voor niets geweest

Bepaalde voedingsmiddelen kunnen de werking van antibiotica beïnvloeden. Lees dus altijd goed de bijsluiter en adviseer je patiënt dat ook echt te doen. Een heel aantal antibiotica werkt namelijk bijvoorbeeld minder goed bij inname met melk of sinaasappelsap. Dan zou je de kuur dus voor niets nemen en loop je ook nog eens onnodig risico op resistentie.

6. Verkleurde tanden

Antibiotica van het type tetracycline worden opgenomen in groeiende tanden, kiezen en botten. Daarom zijn ze voor kinderen onder de 8 jaar niet geschikt. Ze kunnen de groei remmen en verkleurde tanden opleveren. Bijwerkingencentrum Lareb liet vier jaar geleden weten dat blijvende tandverkleuringen en tijdelijke tongverkleuringen bij volwassenen ook kunnen ontstaan als bijwerking van co-trimoxazol en amoxicilline.

7. Zonnebaden

In bijsluiters staat bij veel typen antibiotica dat je fel zonlicht moet mijden als je een kuurtje slikt. Mensen die normaliter nooit verbranden, nemen dat advies soms met een korreltje zout. Daar schuilt toch echt een risico op flinke verbranding, tot blaren aan toe. Daarbij komt dat antibiotica van het type tetracycline doordringen tot in de cellen van de huid, waar ze uv-straling opnemen. Dat zetten ze om in zuurstof. Teveel zuurstof in cellen is giftig en kan zelfs het DNA aantasten. Toch maar op een uv-beperkend dieet, dus.