Kunst uit de psychiatrie in het Outsider Art Museum

Wil je je vrije dagje cultureel correct besteden, maar ook weer niet té? Het Outsider Art Museum in Amsterdam is niet alleen boeiend voor volbloed kunstliefhebbers. Op de expositie Art Brut zie je kleurig, heftig en ontroerend werk van voornamelijk psychiatrische patiënten.

Als je in de psychiatrie werkt, is een bezoekje aan de expositie Art Brut in het Outsider Art Museum echt een must. Als bezoeker neem je letterlijk een kijkje in de ziel van mensen met een psychische aandoening. Soms somber, soms manisch, dan heel geordend, maar ook wild, kleurig en vrolijk. Behalve schilderijen zijn er ook beeldjes en eigenaardige schelpenfiguren te zien.

Wat is Art Brut?

De term Art Brut is bedacht door kunstenaar Jean Dubuffet (1901 – 1985), die de culturele wereld veel te vastgeroest vond. Hij begon met het verzamelen van kunst van mensen zonder opleiding. Zij waren niet ‘besmet’ door artistieke en culturele regels. Hij breidde zijn Art Brut-collectie voor een groot deel uit via werk uit psychiatrische instellingen. In het museum zie je het bijzondere resultaat van zijn verzamelkoorts.

Obsessie voor de koning

Aloise Corbaz (1886 – 1964), de brave gouvernante aan het hof van koning Wilhelm II van Pruisen, beeldde zich in dat ze een affaire had met haar koning. Door die obsessie belandde ze in een psychiatrische inrichting. De diagnose: paranoïde schizofrenie. Eenmaal in de kliniek uitte ze haar fantasieën in gedichten en bonte, erotische tekeningen. Haar rijke werk, gemaakt met krijt en kleurpotloden, sap van bloemen, bloemblaadjes en zelfs tandpasta, hangt nu te shinen in grote glazen panelen. Ik zou er zo één mee naar huis willen nemen.

Schizofreen

De expressieve borduursels en stoffen werkstukken van Marguerite Sirvins zijn ook heel bijzonder. Rond haar veertigste werd ze met schizofrenie opgenomen. Haar enigszins vervormde en daardoor sombere stadsgezichten, met grove steken geborduurd, geven haar werkelijkheid weer.

Verzonnen biografie

Een van de allerbekendste Art Brut-kunstenaars is Adolf Wölfli, die vanaf zijn dertigste jaar in een inrichting woonde. Zijn bizarre levenswerk: een verzonnen levensbiografie van 25.000 pagina’, volgekalkt met muziekstukken, tekeningen, collages en verhalen. Enkele van zijn tekeningen zie je op de expositie.

Creatief met afval

Van botten, stof en materialen uit afval maakte Auguste Forestier gedetailleerde mens- en dierfiguren, aangekleed met stofjes en afvalmateriaal. Ontroerend vond ik de potloodtekeningen van Berthe Urasco. Haar mensenfiguren hebben iets heel kwetsbaars, met hun grote, wijd opengesperde ogen, alsof alle prikkels van buiten extreem hevig binnenkomen.

Conclusie

Ik heb me echt geen moment verveeld in het Outsider Art Museum in Amsterdam. De verhalen achter de verschillende kunstenaars boeien, ik heb zelfs de catalogus gekocht voor een vriendin die in de psychiatrie werkt. Een dikke plus is bovendien dat het Outsider Art Museum is gevestigd in de Hermitage Amsterdam. Heb je nog puf, dan is ook dit museum echt de moeite waard.

Klik hier voor meer informatie over het Outsider Art Museum