'Twee jaar opgekropte emoties komen los en zijn niet te houden'

Het verhaal van Marco en Lisette

Ik heb ze al zien zitten in de wachtkamer, wachtend op de uitslag van de mammografie. Het is haar jaarlijkse controle, altijd een spannend moment. De meeste vrouwen kunnen de eerste keer in de wachtkamer nog precies herinneren, de dag dat ze hoorden dat het kanker was en hun wereld veranderde in een achtbaan. Voor Lisette was het destijds niet anders, ook al ging ze er achteraf gezien, heel soepel mee om. Ondanks de chemo lukte het haar om deels te blijven werken en ook psychisch rolde ze er goed doorheen.

“Dus alles is weer goed?” Ik knik. Ik heb net haar borst en lymfeklieren onderzocht en voel niets geks en ook het mammogram ziet er goed uit. “Gaat het met jullie ook goed?”, vraag ik terloops terwijl ze haar kleding weer recht trekt. “Ja, gaat best lekker eigenlijk, ik werk weer volledig en heb eigenlijk weinig klachten, al ben ik soms wel wat eerder moe dan voorheen.”

“En met jou?” Ik kijk naar Marco die er inmiddels wat verlaten bij zit. Hij schrikt duidelijk van mijn vraag en ik zie dat het hem moeite kost om een antwoord te formuleren. De stilte die ontstaat, is bijna ongemakkelijk, maar ik merk dat Marco ruimte nodig heeft om letterlijk ‘aan te schuiven’, om erbij te zijn. Hij schuift steeds onrustiger op zijn stoel en dan komt het hoge woord eruit: “Met mij gaat het eigenlijk niet zo goed en jij bent de eerste in twee jaar die het vraagt.”

Het is alsof er een bom ontploft is. Twee jaar opgekropte emoties komen los en zijn niet te houden. De tranen rollen over zijn wangen en de onrust in zijn lichaam houdt hem niet meer op de stoel. Terwijl hij door de kamer ijsbeert, kijkt Lisette me hulpeloos aan. “Kan jij niet een keer met hem praten?”, vraagt ze mij. “Alleen als Marco dat zelf ook wil”, geef ik aan. Het is misschien niet gebruikelijk, maar de nood is hoog en ik voel aan alles wat de hele situatie ook invloed heeft op de relatie die ze samen hebben.

Hij knikt. Wil graag komen. We maken een nieuwe afspraak en nu zit hij voor me. De onrust is weer terug en lijkt te willen ontsnappen uit zijn lichaam. “Niemand heeft ooit gevraagd hoe het voor mij was, alleen mijn zwager heeft terloops een opmerking gemaakt dat ik het vast niet makkelijk had, maar dat was meer een vaststelling dan een vraag”, zegt Marco.

“Hoe was het voor jou?”, vraag ik dan aan hem, maar zodra ik het vraag stopt ineens de onrust en lijkt hij te blokkeren. Het ziet eruit als een enorm gevecht, verstikkend en eenzaam lijkt me. Omdat hij geen antwoord geeft, geef ik terug wat ik denk te zien: “Wat zal jij je eenzaam hebben gevoeld.” Hij buigt zijn hoofd en er volgt een zachte snik, gevolgd door een gemompeld ‘ja’. De pluisjes van de tissue die hij gebruikt blijven in de haartjes van zijn snor plakken. “Sta je nog steeds aan de zijlijn?” In eerste instantie lijkt hij mijn vraag niet te begrijpen, maar als ik het uitleg valt het kwartje.

“Als partners sta je letterlijk en figuurlijk naast elkaar in een goede relatie. Wanneer er iets heftigs gebeurt, zoals bijvoorbeeld een ziekte, dan is het soms moeilijk om je plaats naast elkaar te blijven innemen. Vriendinnen of ouders van de partner nemen goedbedoeld jouw plaats in. Omdat dat praktischer is (zodat jij kan blijven werken) of iemand vindt dat hij de zorg die nodig is, beter kan geven. Vaak wordt dit niet gecommuniceerd, maar ontstaat het in de hectiek van die eerste periode. Je doet als partner een stap terug, maar hierdoor word je zelf onzichtbaar. Alle aandacht gaat naar de patiënt en diens behandeling. Wanneer dit lang blijft bestaan wordt het steeds moeilijker om weer je plek in te nemen. Zie het maar als een snelweg: de hele karavaan komt voorbij, maar jij bent onderweg (onbewust) uitgestapt en nu komt de bus niet meer langs.”

“Hoe stap ik weer in?” Hij kijkt hoopvol en ik vind het altijd mooi als een metafoor werkt. “Herkennen en erkennen van de emoties die je lang hebt weggestopt en letterlijk weer naast Lisette gaan staan, zodat ze jou kan zien en horen. Vertel je verhaal. Het hoeft niet opgelost te worden, maar wel gezien en gehoord.”

Hij pakt het tekeningetje wat ik ter verduidelijking heb gemaakt van tafel en vraagt of hij het mee mag nemen en voor ik het gesprek netjes af kan ronden is hij de deur uit. Een man met een missie.