Operatieassistent Claudia - 'Naast het feit dat ik me wilde bewijzen in mijn kunnen, keek ik er ook naar uit om niet door haar op mijn vingers gekeken te worden’

Ik zat volgens mij nog in mijn eerste leerjaar, maar het kan ook aan het begin van mijn tweede jaar zijn geweest, dát herinner ik me niet meer precies. De exacte situatie echter wél! Mijn werkbegeleiders hadden aangegeven dat ik zelfstandig mocht omlopen bij hoogcomplexe operaties, mits ik mij daar zelf vertrouwd bij voelde. Ik had al vaak TKP (totale knie prothesiologie) gezien en wilde dus graag zelfstandig omlopen. Eén van de collega’s die de betreffende dag met mij op OK ingedeeld stond dacht daar alleen anders over. 'Geen sprake van, dat is een complexe ingreep. Daar moet je niet te licht over denken hoor', beet ze mij toe terwijl ze (vond ik) vrij minachtend op me neerkeek. Ik mag dan klein van stuk zijn met mijn 1.66m, maar ik vond haar houding onterecht.

Instrumenterende kwam voor me op

Dat de collega die ging instrumenteren óók haar vertrouwen in mij uitsprak zette geen zoden aan de dijk. De pinnige oudgediende wilde me niet alleen laten omlopen. Om een discussie te vermijden stelde ik voor dat ze de kamer uit zou gaan na alle voorbereidingen. Bij prothesiologie mag de OK deur niet open om te voorkomen dat de deurbeweging - met het bijbehorende drukverschil tussen de operatiekamer en de gang - verstoring in de luchtstroom veroorzaakt met het mogelijk onsteriel worden van de instrumenten tot gevolg (doordat er ‘vieze lucht’ bovenop ‘valt’) met desastreuze gevolgen voor de patiënt. Bij deze ingreep onder algehele narcose zou de anesthesioloog na de inleiding de kamer verlaten en dan zou mijn ‘back-up’ in dezelfde deurbeweging ook vertrekken. Ik stond te popelen om alleen te zijn, want naast het feit dat ik me wilde bewijzen in mijn kunnen, keek ik er ook naar uit om niet door haar op mijn vingers gekeken te worden.

Geen orthopedie-oudste

Deze collega was geen deel van ‘het ortho-cluster’ en inmiddels (tien jaar later dus) begrijp ik hoe zij zich gevoeld zal hebben. Voor haar was het een spannende ingreep… Zij werkte maar twee of drie dagen in de week en stond eigenlijk nooit bij de orthopedie ingedeeld. Wat ze dus liet doorschemeren was haar eigen ongemakkelijkheid ten opzichte van die ingreep. Deze (inmiddels gepensioneerde) collega twijfelde niet werkelijk aan mij, maar vond het zelf moeilijk te overzien wat er allemaal moest gebeuren. Dat bleek toen ze erop stond om samen met mij de disposables aan te geven. Alweer iets waar ik van baalde. Ik wilde laten zien dat ik het tempo had om de instrumenterende hierin te kunnen bijbenen, maar nee… Onder mijn neus pakte mijn begeleider 'tegen wil en dank’ allerlei spullen uit om die steriel aan de instrumenterende te geven.

Dubbele verpakking

In de regel zit alles op de OK ‘dubbel verpakt’ een enorme berg plastic en papier, maar toch echt nodig om de steriliteit te waarborgen. Echter niet bij alles moet de binnenverpakking ook opengemaakt worden. Dit staat dan duidelijk vermeld. Toen mijn collega het ‘bot-cement’ (een soort kit-spuit met een papje dat exact op het goede moment bereid moet worden; zodat er een flink stinkend goedje in het kniegewricht kan worden gespoten, waar de prothese mee wordt verankerd in het bot) wilde aangeven hield ik haar al met hoge hartslag in de gaten. Er was mij niet lang daarvoor geleerd dat je alleen de buitenverpakking moest openmaken en die op een speciale manier moest wegvouwen, zodat de instrumenterende de binnenverpakking steriel kon aannemen. De plastic doos die dan tevoorschijn komt bevat alles wat nodig is voor het ‘cementeren’ en die plastic verpakking is essentieel om op tafel te hebben, omdat dáár een draaisysteem in zit waarmee het vaccuüm kan worden aangesloten.

Vooruitziende blik

Of het eraan lag dat mijn collega wat onhandig overkwam weet ik niet, maar ik had al een voorgevoel. Tevergeefs probeerde ik nog: 'Mag ik alsjeblieft het cement aangeven, want ik weet hoe het moet en het is mijn leerdoel om de instrumenterende vóór te kunnen blijven…' Ergens halverwege de zin werd ik afgekapt. 'Nee dit is een te ingewikkelde disposable. Laat mij dit maar doen, anders wordt het onsteriel.' Tot mijn grote schrik greep de dame de binnenverpakking beet, sleurde hem uit de buitenverpakking, trok de flap van de plastic doos open en stortte de inhoud - allerlei losse plastic vormen - in een instrumentennet op de steriele tafel. 'Nee!', riep ik iets te hard. Ik kreeg een paar bliksemende ogen op mij gericht, maar nog voor de collega ook maar een woord kon zeggen zei de instrumenterende collega: 'Doe mij maar een nieuwe verpakking Claudia.' Haar rustige blik en toonde me dat ze feilloos in de gaten had dat ik het goed zou hebben gedaan. 'Collega', zei ze er achteraan, terwijl ze de onderdelen van het cement in een hoekje apart legde (die materialen waren wél steriel gebleven). 'Ik heb die binnenverpakking nodig, anders kan ik de spuit niet vacuüm trekken.' Pas na die woorden deed mijn ‘begeleider’ een stapje achteruit en mocht ik laten zien wat ik waard was. Geoefend gaf ik op de enige juiste wijze het cementsysteem steriel aan en ik mocht ook al het andere doen.

Anesthesioloog op weg naar de deur

Vanuit mijn ooghoek zag ik dat de anesthesioloog afsloot en hij zette koers richting de deur. Als ik niet snel was zou hij naar buiten glippen zonder me van mijn ‘hulpje’ te verlossen. Ze moest nog naar de andere kant van de operatiekamer en liep op haar oude dag ook niet bijster snel. 'Wacht alsjeblieft even met de deur openen', riep ik veel te luid in mijn gedrevenheid om ‘alles tegelijk te regelen’. 'Mijn collega moet nog met je mee.' Ik probeerde verzachtend naar haar te lachen (al valt dat slecht te zien achter een mondmasker als je het niet meent. Je mondhoeken zijn verstopt en je ogen doen niet mee…), zei dat ik me wel zou redden en gebaarde dat ze maar snel de kamer uit moest. Nou, dát heb ik geweten, de collega was ‘not amused’! Ze ging de deur uit, keek één keer over haar schouder en trok voordat de deur geheel gesloten was haar mondmasker al af. Haar grimmig geplooide mond toonde me dat ik hier nog meer over zou horen. Ik slikte en keek (als een hertje in de koplampen) voor steun naar de instrumenterende. Die lachte breed (ja, zo breed dat ik het aan haar ogen kon aflezen) en mompelde iets in de trant van: ik snap je wel.

Niet handig aangepakt

Toch begreep ik meteen dat ik het niet handig had aangepakt en dat dit een staartje zou krijgen. En inderdaad. Nog vóór het einde van de ingreep tikte de weggestuurde collega op het raampje in de deur en hield een briefje voor me op. Of ik me nadien even op kantoor kon melden… Met een knoop in mijn buik ‘zat ik de ingreep uit’. Ik deed wat ik moest doen en kreeg een complimentje van de instrumenterende over mijn handelen, mijn dagevaluatie pakte positief uit. Alleen op kantoor kreeg ik alsnog een uitbrander van de andere dame: 'Dat ze zich niet liet wegsturen door een snotaap die pas een jaartje meedraaide en bla bla bla.' Sorry, de rest heb ik geblokt en weet ik me niet meer te herinneren.

Gelijk

Natuurlijk had de collega helemaal gelijk. Ik had het niet tactisch verwoord en door de urgentie van de situatie (deur mocht niet nog een keer open) en mijn te luide stem voor de setting had het veel commanderender geklonken dan mijn bedoeling was. Ik heb het op de één of andere manier ‘recht gepraat’ en - ten overstaan van de boze collega - een leerdoel opgesteld over mijn attitude in ‘dringende’ situaties, zodat zoiets niet nogmaals zou gebeuren. Dat voelde best wel onterecht, maar het was het me niet waard om ‘mijn gelijk’ te halen. Ze wist zelf ook best waarom ze zo gepikeerd was.