'Alsof ik een gaatje in haar hart heb geprikt, stroomt er nu van alles over'

Het verhaal van Anna

Ik merk dat ik een beetje zenuwachtig ben, maar ook nieuwsgierig. Nieuwsgierig naar de vrouw waar ik al veel over heb gehoord, maar nog niet heb ontmoet omdat zij door andere collega’s begeleid werd.

Een half jaar geleden kwam Anna op onze poli en daarna is ze nog vele malen geweest voor lange gesprekken over alternatieve behandelingen en vormen van operatie die wij haar niet kunnen aanbieden. Ze koos ervoor, na een second opinion, om te blijven en te gaan voor de reguliere behandeling. Het was soms best moeilijk om met haar in gesprek te gaan, omdat we al haar vragen niet altijd konden beantwoorden, omdat Anna heel duidelijk liet merken wie ze wel en niet duldde en omdat ze uiteindelijk voor een deel van de behandeling koos die – volgens ons – haar prognose ongunstig beïnvloedde. Dat is als zorgverlener soms moeilijk loslaten.

Ze komt oorspronkelijk uit Polen, heeft inmiddels haar chemo en twee operaties achter de rug. Ondertussen heeft ze bijna fulltime doorgewerkt en veel in haar eentje opgelost omdat de meeste mensen van haar familie helemaal niet weten dat ze ziek is. 'Ze hebben genoeg aan hun eigen zorgen, wonen dicht bij de grens met Oekraïne en kunnen me toch niet helpen', is haar verweer. Haar partner is gelukkig superzorgzaam en komt mee naar alle gesprekken en helpt waar hij kan.

Voor mij zit een bleek, mager hoopje mens. Ze kijkt wat schichtig om zich heen alsof ze op haar hoede is en misschien ben ik dat zelf ook wel een beetje. We praten kort over de laatste uitslagen en ik merk dat we al snel verzanden in een soort welles-nietesgesprek, doordat ze heel stellig is over wat goed voor haar is. Ik voel bij mezelf meteen weerstand want die kant wil ik niet op, want dat geeft geen fijn gevoel. Toch besluit ik mijn eigen weerstand maar even te verdragen, want ik had mij voorgenomen in dit gesprek achterover te leunen en geen richting aan te geven. Soms is dat best lastig als je veel over iemand hebt gehoord en toch ‘open’ een gesprek in wilt gaan.

Ze weet dat dit gesprek bedoeld is voor psychische ondersteuning, maar als ik haar vraag waar ze behoefte aan heeft haalt ze haar schouders op. Ze zegt dat ze zo moe is dat ze geen antwoorden meer heeft. 'Wie is Anna voordat ze ziek werd?' Het is een vraag die haar een beetje verrast, maar er ontstaat meteen een kleine glimlach op haar gezicht door de herinneringen aan die Anna. Dan vertelt ze, eerst nog voorzichtig, maar langzaamaan buitelen de herinneringen over elkaar heen en volgt er meer. 

Ze hadden het niet makkelijk thuis met vijf kinderen, want de lat lag hoog. Beide ouders hadden de mogelijkheid gekregen door te leren en een hoge functie te bekleden en dat werd van hen ook verwacht. Altijd het hoogst haalbare, eruit halen wat erin zit en niet bij de pakken neer gaan zitten als je het moeilijk hebt. Echte doordouwers. Ze vertelt over haar tijd op de lagere school, de middelbare en de universiteit. Over bewijsdrang en de beste willen en moeten zijn. Het zit ingebakken in hun cultuur. Ze vertelt over haar werk, haar prestaties, de vele reizen die ze heeft gemaakt vanwege haar werk en dat ze daarom ook doorgaat, ook nu ze ziek is, want haar werk is te belangrijk. Terwijl ze haar betoog houdt, zie ik dat ze ondertussen nadenkt. Het is alsof er kortsluiting in haar hoofd ontstaat, alsof ze het gevoel heeft in haar eigen valkuil te zijn gestapt, alsof er ergens een luikje opengaat.

'En wat gebeurt er hier?’, vraag ik, terwijl ik naar haar hart wijs. Ze kijkt me lang aan, weet precies wat ik bedoel, onze ogen vinden elkaar en woorden zijn eigenlijk niet nodig. Alsof ik een gaatje in haar hart heb geprikt, stroomt er nu van alles over, het verdriet, het gemis, het continu inslikken van eigen wensen… 'Mijn hart heb ik lang geleden ingepakt, het doet er niet toe wat mijn hart wil, wat ik wil, dus voel ik niks meer en ga ik maar door, want dat is het enige waar ik goed in ben' zegt ze. Er volgt een diepe zucht, zonder tranen, ze is helemaal leeg, op. 'Waar heb jij behoefte aan?', vraag ik nog een keer. 'Ik wil weer leren voelen.'